Diyaliz tedavisi alan hastaların öz yeterlilik ve sosyal destek düzeyleri

Abstract

Bu araştırma diyaliz hastalarının sosyal destek ve öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi amacı ile tanımlayıcı ve analitik olarak yapılmıştır. Araştırma, Erciyes Üniversitesi Diyaliz Hastanesi, Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi diyaliz ünitesi ve Kayseri il merkezinde bulunan özel diyaliz merkezlerine başvuran hastalarla yürütülmüştür. Çalışmanın verileri Mart 2014-Mayıs 2015 tarihleri arasında toplanmış olup, çalışmaya 521 diyaliz hastası dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında hasta tanıtım formu, öz yeterlilik ölçeği ve çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği (ÇASDÖ) kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Shapiro Wilk normallik, Pearson Korelasyon, Mann-Whitney U testi, Dunn Bonferroni çoklu karĢılaĢtırması, Wilcoxon testi ve Spearman Korelasyon analizleri kullanılmıştır. Çalışmada hastaların öz yeterlilik puan ortalamasının 22.41±6.62 olduğu saptanmıştır. ÇASDÖ aldıkları toplam puan ortalaması 57.62±18.04, aile alt boyut puanı 25.14±4.88, yakın çevre altboyutu puanı 16.85±8.21 ve arkadaş alt boyutu puanı 15.62±8.83’tür. Hastaların öz yeterlilik ve sosyal destek düzeylerinin cinsiyet , yaş, eğitim, medeni durum, çocuk sayısı, gelir durumu, birlikte yaşadığı kişi, ek kronik hastalık varlığı, sağlık algısı, yaşanılan şikayetler, hastalıkla baş etme durumu ve destek gereksinimi gibi faktörlerden etkilendiği belirlenmiştir (p<0.001). Sonuç olarak; diyaliz tedavisi alan bireylerin sosyal destek ve öz yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi, sosyal destek ve öz yeterlilik düzeyleri düşük olan hastalara gerekli eğitim ve danışmanlıklarının verilmesi önerilmiştir.

The purpose of this study is to investigate determine levels of self-efficacy and social support among patients receiving dialysis treatment in definitive and analytic manner. The study is conducted with the patients receiving dialysis treatments in Dialysis Hospital of Erciyes University, Dialysis Center of Kayseri Education and Research Hospital and private dialysis centers that resides in city center of Kayseri. Data of the study collected between the dates of March 2014 - May 2015. Data of 521 dialysis patients was included in the study. The data of the study was obtained evaluating patient identification forms, self-efficacy scale and multidimensional scale of perceived social support (MSPSS) by using face to face interview technique. Shapiro Wilk normality test, Pearson correlation, Mann-Whitney U test, BonferroniDunn’s multiple comparison test, Wilcoxon test and Spearman correlation analysis were used in the evaluation of the data. The average of self-efficacy rating for the patients was calculated as 22.41±6.62 in the study. The average for MSPSS rating was 57.62±18.04, family sub-dimension score was 25.14±4.88, significant other sub-dimension score was 16.85±8.21 and friend sub-dimension score was 15.62±8.83. It was determined that self-efficacy and social support levels of the patients changes with the factors such as sex, age, education level, marital status, the number of children they possess, occupation, income state, presence of additional chronicle disease, perception of health, complaints, the status of coping with illness and support requirements (p<0.001). In summary, it is recommended that determination of the levels of social support and selfefficacy are required for patients receiving dialysis treatment and if necessary, education and consultancy should be given to the patients suffering low levels of social support and selfefficacy.