Bitcoin ve Ethereum’un Türkiye’deki fiyat dinamikleri karşılaştırması

Abstract

Sanal Kripto Para kavramı Bitcoin ile birlikte 2009 yılında dikkat çekmeye başlamış ve özellikle 2013 yılındaki fiyat artışı ile popülaritesi artmıştır. Sanal Kripto Para birimlerinin ilki ve öncüsü olan Bitcoin ile 2. En büyük piyasa değerine sahip olan Ethereum tasarımsal yapıları ve amaçları bakımından birbirlerinden oldukça farklıdır. Sanal bir para birimi olması için tasarlanan Bitcoin ile üzerinde akıllı kontratlar çalışmasına olanak vermek için tasarlanan Ethereum birçok alanda olduğu gibi iktisat alanında da oldukça dikkat çekmiş ve literatürde birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmanın amacı Türkiye GSYH’sı, M2 Tanımı ile para arzı ve tüketici güven endeksinin Bitcoin ve Ethereum fiyatına olan etkilerini karşılaştırmalı olarak tahmin etmektir. Bu amaçla, Bitcoin ve Etherum’un Türk Lirası cinsinden fiyatlarını bağımlı değişken alan iki farklı model kurulmuştur. Kurulan modeller, Ocak 2016 ile Aralık 2020 dönemini kapsayan aylık veriler kullanılarak, zaman serisi analizi kapsamında, Johansen Eşbütünleşme Testi ve Tam Uyarlanmış En Küçük Kareler Yöntemi (FMOLS) kullanılarak uzun dönemde sınanmıştır. Yapılan analizin sonucunda hem Bitcoin hem de Ethereum’un Türk lirası cinsinden fiyatları, GSYH ve tüketici güven endeksi ile pozitif ilişkili, M2 para arzı ile negatif ilişkili bulunmuştur. Çalışmanın bulgularından bir diğeri ise toplam piyasa değeri Bitcoin’e göre daha düşük olan Ethereum’un tüm değişkenlerden daha çok etkilendiğidir. Elde edilen sonuçlar bu çalışmanın türetildiği Yüksek Lisans Tezindeki bulgular ile örtüşmekte ve birbirini desteklemektedir.

The concept of Virtual Crypto currency started to attract attention with Bitcoin in 2009 and its popularity increased especially with the price increase in 2013. Bitcoin, which is the first and pioneer of virtual crypto currencies, and Ethereum, which has the second largest market value, are quite different from each other in terms of their design structures and purposes. Designed to be a virtual currency, Bitcoin and Ethereum, designed to allow smart contracts to work with, has attracted considerable attention in the field of economics as well as in many areas and has been the subject of many studies in the literature. The purpose of this study is to comparatively estimate the effects of Turkey's GDP, M2 Definition as money supply and consumer confidence index on Bitcoin and Ethereum prices. For this purpose, two different models that take the prices of Bitcoin and Ethereum in Turkish Lira as dependent variables have been established. The established models have been tested in the long term using the Johansen Cointegration Test and Fully Adapted Least Squares Method (FMOLS) within the scope of time series analysis, using monthly data covering the period between January 2016 and December 2020. As a result of the analysis, the prices of both Bitcoin and Ethereum in Turkish lira were found to be positively associated with GDP and consumer confidence index, and negatively associated with M2 money supply. Another of the findings of the study is that Ethereum, whose total market value is lower than Bitcoin, is more affected by all variables. The results obtained overlap with the findings in the Master Thesis from which this study is derived and support each other.