Covid-19 salgını sürecinde orta sınıfın değişen tüketim pratikleri üzerine sosyolojik bir araştırma (bildirisi)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Covid-19 salgını sürecinde orta sınıfa mensup bireylerin tüketim alışkanlıklarında ortaya çıkan değişimleri incelemek ve sosyolojik açıdan değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, Nevşehir ilinde ikamet eden 15 Eskişehir ilinde ikamet eden 5 olmak üzere toplam 20 orta sınıfa mensup katılımcı ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilerek veriler toplanmıştır. 2020 Mayıs ayı boyunca yapılan görüşmelerden elde edilen veriler tematik analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Analiz aşamasında elde edilen veriler kodlanarak çeşitli tema ve alt temalara ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen genel bulgulara göre orta sınıfa mensup bireylerin tüketim alışkanlıkları Covid-19 salgını sürecinde önemli ölçüde değişmiştir. Katılımcıların salgın öncesi tüketim pratiklerine bakıldığında en çok harcama alanlarının giyim kuşam, yeme içme ve tatil kalemlerinden oluştuğu ortaya çıkmaktadır. Ancak Covid-19 salgını başladıktan sonra alınan önlemler dolayısıyla bu harcama kalemlerinde tüketim eğiliminin azaldığı anlaşılmaktadır. Giyim kuşam tüketimi azalmış, dışarıda yeme-içme kültürü evde yemek yeme şekline dönüşmüş, tatil planları ertelenmiştir. Ayrıca virüs korkusu ile katılımcıların ödeme araçlarını değiştirdikleri nakit para yerine temassız kredi kartı kullanımını tercih ettikleri tespit edilmiştir. Yine salgın korkusu ile hijyen ve temizlik ürünleri kullanımı oldukça artmıştır. Bu süreçte özel gün kutlamaları ertelenmiş hediye alma ve verme ritüellerini değişmiştir. Salgın sürecinde konser, sergi, sinema vb. etkinliklerinin yapılamaması sonucu hissedilen kültürel tüketim boşluğu yerini sanal kültürel tüketim (sanal tiyatro, sinema, sanal sergi vb.) alışkanlıklarına bırakmıştır. Medyada reklamlar aracılığıyla sunulan sağlık ile ilgili takviye gıda ve vitamin ürünlerinin çok daha fazla dikkat çektiği ve tüketildiği de bulgular arasındadır. Alışveriş mekanlarına gitme oranlarının azaldığı bunun yerine internet alışverişlerinin arttığı ve sanal market uygulamalarının da eskiye oranla çok daha fazla kullanıldığı bulgularına ulaşılmıştır. Salgın bittikten sonra bazı tüketim alışkanlıklarının (evde yemek yapmak vb.) devam ettirilme isteği de dikkat çekmiştir.

The aim of this research is to examine the changes arising from the consumption habits of the individuals belonging to the middle class and also to evaluate them sociologically. In the research qualitative methods were used, and defailed interviews were made with 20 participants from middle class living in Nevşehir and Eskişehir and then necessary data was collected. At the process of the analysis, various theme and sub-themes were reached by encoding the data obtained. According to the findings obtained at the research, consumption habits of the middle class individuals have changed highyl during the Covid-19 epidemic. Looking at the consumption practices of the participants before the epidemic, it was noticed that the highest spending areas included clothing, eating and travelling items. But it is understand that consumption tendency because of the preacautions takenafter the start of the epidemic. Additionally it was found that participants changed their way of paying, in spite of cash Money they preferred coing contactless credit card. Also using of hygiene and cleaning products highly increased with the fear of epidemic. In this porcess celebrating special dates were delayed, ritüel of giving and receiving gifts has changed. During the epidemic, because the activities such as been done, this cultural consumption gap has been replaced with the virtual theatre, cinema, virtual exhibition. It was also noticed that food supplement and vitamins advertised in the media have been popular and consumpted rather more. It was also seen that the rate of going to malls decreased, and instead of this shopping on the net and application for virtual markets have increased compared to before. After the end of the epidemic it has been noticed that some consumptıon habits have a tendency to go on (like cooking at home)