Oğuz-Kıpçak ortak destancılık geleneği bağlamında Er Töştük ve Dede Korkut destanları

Abstract

Türk boyları, İslam dini ile tanışmadan ve batıya doğru göçmeden evvel hayatın bütün sahalarında benzerlikler arz ederken; İslâm’ın kabulü ile Türk boyları arasında yaşam biçimi, yaşamı algılama ve anlamlandırma bakımından farklılaşmalar tezahür etmeye başlamıştır. Bu farklılaşma, edebi geleneklere, dil, kültür gibi öğelere de etki etmiştir. İslam dinini kabul eden ve batıya göç eden Oğuz boyları, mensubu oldukları yeni dinin kurallarına göre yaşamaya, geldikleri yeni mekânlara intibak etmeye başlamışlardır. İslam dini ile birlikte ideal insan tipi alp, yerini alperen tipine bırakmış; yeni coğrafyada Müslüman-Kâfir çekişmesi edebi metinlerin, özellikle de destanların temel ideolojisi haline gelmiştir. Böyle olmakla birlikte eski destancılık geleneği de tamamen silinmemiş, yeni din ve coğrafya ile üstü boyanan eski gelenekler esas omurgasını daima korumuştur. Bu çalışmada Kırgızların Er Töştük ve Oğuzların Dede Korkut Destanları üzerinden eski Oğuz-Kıpçak ortak destancılık geleneği ortaya konulacak, bu geleneğe ait unsurlar tespit edilmeye çalışılacaktır.