Hasâis ve Delâil Edebiyatında Hz. Peygamber’e atfedilen hissî mûcizelerin kur’an çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın konusu ve kapsamı hasâis ve delâil edebiyatında yerleşik olan Hz. Peygamber algısının Kur’an, sünnet ve akıl temelinde tahlil ve değerlendirilmesi şeklinde ifade edilebilir. Hasâis ve delâil edebiyatı salt Hz. Peygamber’e nispet edilen özellikleri ve mûcizeleri ihtiva eden; bunun yanında onun nübüvvetini ispat etmeyi amaçlayan eserlerden oluşmaktadır. Bu eserler Hz. Peygamber’i fevkalbeşer gösteren rivayetlerden müteşekkildir. Kur’an’da Hz. Peygamber’in risalet öncesi ve sonrası hayatında hissî mûcizegösterdiğine dair sarih atıflar bulunmamakta ve İsrâ 17/59. ayette de belirtildiği gibi müşriklerin mûcize taleplerine karşı menfî bir tavır ortaya konulmaktadır. Buna mukabil birçok rivayette Hz. Peygamber’e atfedilen olağanüstü hadiseler ve özelliklerden söz edilmektedir. Bu çalışmada Kur’an’ın mûcizekarşısındaki tutumundan hareketle Hz. Peygamber’e hissi mûcizelerin verildiği şeklindeki anlayışın ne kadar doğru olduğu ortaya konulacaktır. Bu çerçevede ilkin delâil, hasâis ve mucize kavramlarına değinilecek; ardından şakkı-sadr ve inşikâk-ı kamer özelinde Hz. Peygamber’e nispet edilen mûcizelere değinilecektir. Böylece hasâis ve delâil kitaplarındaki peygamber algısının Kuran’la örtüşüp örtüşmediği de ele alınacaktır.

The subject and scope of this study can be stated as the analysis and examination of the perception of the Prophet, on the basis of the Qur’an, Sunnah and reason in the literature of Khasāis (the Prophet’s special features) and Dalāil (proofs of prophethood). The literature of khasāis and dalāil contains the works about the special features and miracles solely attributed to the Prophet. Also it consists of works aiming to prove his prophethood. These works are composed of traditions that depict the Prophet as a superhuman. There is no explicit reference in the Qur’an that the Prophet performed a sensorial miracle in his life before and after the prophethood. Furthermore, as stated in the surah al-Isra 17 verse 59 a negative attitude is put forward towards the demands of the polytheists for a miracle. Nevertheless, there are many narrations about the extraordinary events and features attributed to the Prophet. In this study, the view that sensorial miracles were attributed to the Prophet will be evaluated based on the Qur’an’s attitude towards the idea of miracle. In this regard, firstly, the concepts of dalāil, khasāis and miracle will be explained. Then miracles attributed to the Prophet, specifically shaq alṣadr (splitting of the chest) and inshiqāq al-qamar (splitting of the moon) will be evaluated. In this way, I will answer the question of whether the perception of the prophet in the books of khasāis and dalāil complies with the Qur’anic understanding.