Kültürel unsurların aktarımı bağlamında Ahmet Ümit’in İstanbul hatırası adlı romanının Almanca tercümesiyle karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmada, Ahmet Ümit’in polisiye roman türündeki “İstanbul Hatırası” adlı eserinin içerisinde yer alan kültürel unsurların, çevirmen tarafından erek dile nasıl aktarıldığı üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada güdülen temel amaç, kültüre özgü terimlerin erek dile aktarımının, özellikle edebi metin çevirmenleri açısından çok zorlu bir süreç olduğuna dikkat çekmek ve çevirmenin, bu terimleri aktarırken aldığı çeviri kararlarına ilişkin eleştirel bir bakış açısı sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, kültüre özgü terimlerin erek dile aktarımında çevirmenin, Vinay & Darbelnet’in ve Peter Newmark’ın önerdikleri çeviri yöntemlerinden hangilerini ağırlıklı olarak kullanmayı tercih ettiği yönünde tespitlerde bulunulmuştur. Buna ek olarak, kültürel terimlerin erek dile aktarımında çevirmen tarafından ağırlıklı olarak tercih edilen çeviri yöntemlerinden hareketle, çevirmenin tercümesinde Lawrence Venuti’nin “Yerlileştirme” ve “Yabancılaştırma” stratejilerinden hangisini baskın olarak benimsediği ortaya konulmuştur. Bundan başka, kültürel terimlerin tercümelerine ilişkin yapılan kapsamlı analizlerden ve yorumlardan hareketle, çevirmenin, ilgili romanın Almanca tercümesinde erek kültür odaklı mı yoksa kaynak kültür odaklı mı bir yaklaşım içerisinde bulunduğu, görünür mü yoksa görünmez mi olmayı tercih ettiği de saptanmıştır.

In this study, it is examined how the cultural elements contained in Ahmet Ümit's crime novel "Istanbul Hatırası" are transferred to the target language by the translator. The main aim of this study is to draw attention to the very difficult process of transferring cultural terms to the target language, especially in terms of literary text translators and to offer a critical perspective on the translation decisions taken by the translator when transferring these terms. For this purpose, it has been determined which translation methods of Vinay & Darbelnet and Peter Newmark are preferred to use mainly by the translator, in the transfer of cultural terms to the target language. In addition to this, based on the translation methods, which are predominantly preferred by the translator in the transfer of cultural terms to the target language, it was found out, which of Lawrence Venuti's "Domestication" and "Foreignization" strategies was predominantly adopted by the translator in the translation process. Furthermore, based on comprehensive analyses and interpretations of translations of cultural terms, it has been determined whether the translator has taken an approach focused on target culture or source culture in the German translation of the relevant novel, preferring to be visible or invisible.