Geleneksel kültürün bir parçası olan yaylaların turizm mekanlarına dönüşüm süreci (Rize yaylaları örneği)

Abstract

Ülkemizin diğer bölgelerindeki yaylalar gibi Rize bölgesindeki yaylalar da oldukça eski dönemlerden itibaren yılın belli aylarında pek çok yönleriyle istifade edilen mevsimlik yerleşim birimleridir. Bu bölge, rakımı 1500 m. ile 3500 m. arasında değişen ve kıyıya paralel uzanan dağlar arasında kalan engebeli arazilerdir. Ülkemizde yaylacılık faaliyetlerinin de en yaygın olarak görüldüğü yerlerdendir. Zengin bitki örtüsüne sahip olması, temiz su kaynaklarının bulunması, sağlık açısından oldukça faydalı, temiz havası ve diğer özelliklerinden dolayı buralar, bir çekim merkezi haline gelmiştir. Rize'deki yaylalar Asya'dan Anadolu'ya açılan Kuzeydoğu Anadolu geçiş güzergahının yakın temasını sağlayan bir kapı niteliğindedir. Tarihi süreç içinde İç Asya'dan Anadolu ve Karadeniz yaylalarına göçler bu yollar üzerinden yapılmıştır. Coğrafyanın engebeli arazi yapısı etkili olsa da yaylalar ve bu yerlere yakın mezralar Türk menşeli akıncıları caydırmamış ve bu yerlere hayat tarzlarını da taşımışlardır. Buralara yerleşen boylar, coğrafyaya da uygun şekilde yeni metotlar geliştirerek göçer kültürünün buralarda yerleşmesini ve yaygınlaşmasını sağlamışlar, ayrıca bozkır kültürünün bir farklı cephesini teşkil eden Rize yaylalarına söz konusu kültürü taşıyarak bu kültürel mirası günümüze kadar aktarabilmişlerdir. Günümüzde Rize yaylalarında görülen bu hayat şekli, göçer kültürünün Türk toplumunda var olan ve günümüze kadar ulaşan bir örneğidir. Öncesi bilinmeyen zamanlardan beri yörede yaşayanlarca istifade edilen Rize yaylaları, Selçuklu ve Osmanlılar döneminden 1980 yılına kadar geleneksel bir kültürün parçası olarak varlığını korumuştur. İnsanların gelir düzeyinin artması, ulaşım ve haberleşmede alanında meydana gelen teknolojik gelişmelerin insan hayatını kolaylaştırması, boş zamanlarını değerlendirme ve dinlenme arayışı gibi nedenlerle 1980 ve özellikle 1990 yıllarından sonra buraların, birer turizm mekanları haline dönüştüğü gözlemlenmiştir. Bu dönüşüm sürecine temas ederek yaylalardan istifade etme biçimini değerlendirmek bu halkımdan önemlidir.