Türkiye’deki doğal bitki türlerinin üretiminde doku kültürü tekniklerinin kullanımı

Abstract

Floristik zenginlik bakımından sahip olduğu doğal tür sayısı ile Türkiye, dünya sıralamasında başta gelen ülkelerden biridir. Bu türlerden bazıları aromatik, farmakolojik, tıbbi ve besin olarak kullanımlarının yanı sıra, Peyzaj Mimarlığı açısından potansiyel süs bitkisi olarak oldukça değerlidirler. Bu doğal türlerimizin büyük bir çoğunluğu henüz kültüre alınmamış yada alınamamış, sadece kırsal peyzajda kalmış yabani türler şeklindedir. Ayrıca, artan nüfus ve gelişen endüstrileşme bu doğal bitki türlerinin büyüme ortamlarının bozulmasına ve hatta bazı türlerin bilinçsizce doğadan yoğun bir şekilde toplanması nedeniyle neslinin tehlikeye girmesine neden olmuştur. Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması için yabani türlerimizin kültüre alınması gerekmektedir. Seleksiyon aşamasından sonra, yabani türlerin kültüre alınmasının en önemli adımlarından birisi ise etkili bir vejetatif çoğaltma metodunun geliştirilmesi olacaktır. Bu çalışmada, üretimi zor olan bitkiler için hızlı bir teknik olarak görülen, bitkinin vejetatif üretiminin yaygınlaştıran, aynı form ve özellikte binlerce bitki elde edilebilen, ayrıca ticari üretim için uyumunun hızlı olduğu bilinen doku kültürü yöntemi literatürlerden faydalanılarak açıklanmıştır. Ayrıca, potansiyel süs bitkisi olması yanında tıbbi bitki ve gıda bitkisi olarak da kullanılabilen bazı doğal türlerimizin doku kültürü ile üretimi çalışmalarımızdan örneklere yer verilmiştir. Böylece üretimi zor olan doğal türlerimizin çoğaltılmasına, nesli tükenmekte olan özellikle endemik türlerimizin koruma altına alınmasına, biyoçeşitliliğimizin korunmasına yönelik yapılacak çalışmalara ışık tutmak hedeflenmiştir.

Turkey, with the number of native species it has in terms of floristic richness, is one of the leading countries in the world ranking. Besides their aromatic, pharmacological, medical and food use; some of these types are highly valuable as ornamental plants for landscape architecture. The majority of our species has not been taken or could not have been taken into the culture yet, they just stay in the rural landscape as wild species. In addition, increasing population and growing industrialization have led to deterioration in the habitat of these natural plants and some of the species are even endangered because of the fact that they are picked irresponsibly and heavily in the nature. To eliminate these unfavorable situations, our wild species must be taken into the culture. After the selection phase, one of the most important steps in the culture of wild species will be the development of an effective vegetative production method. In this study; tissue culture method, a rapid technique for the plants that are difficult to produce and which extends the vegetation production, obtains thousands of plants with the same form and characteristics and is also known with its rapid alignment for commercial production, is described by making use of the literature. Additionally, examples from our works in the production of some of our native species, which can be used as medicinal plants and food plants in addition to being ornamental plants, with the tissue culture method are also included in the study. Hence, this study aims to provide an insight to the reproduction of native species that are hard to produce, the protection of species, particularly the endemic species, that are in danger of extinction and the studies for the protection of our biodiversity.