Çalışan yokluğunun yönetimi: Nedenleri ve yokluk sorunlarına çözüm önerileri

Abstract

Çalışanların çeşitli nedenlerle işinin başında fiziken bulunmaması ya da fiziken bulunduğu halde yine çeşitli nedenlerle fiilen iş verimine bir katkısının olmaması durumunda ortaya çıkan çalışan yokluğu durumu, işletmeler tarafından izlenmesi ve önlem alınması gereken önemli bir insan kaynakları yönetimi sorunudur. Çalışanın kendisini fiziken ya da fiilen işten uzaklaştırması, işletmelere sadece üretim ve verimlilik açısından değil, örgütteki diğer çalışanlarla olan ilişkiler açısından da olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Çalışanlar, bazen çeşitli unsurların etkisiyle işletmenin amaçlarına hizmet etmeyen ya da amaçlara ulaşılmasını güçleştiren davranışlar sergileyebilirler. Bu davranışlar; mazeretsiz olarak işe gelmeme/ gönüllü devamsızlık (voluntary absenteeism), çalışanın fiziksel ve psikolojik açıdan çalışmaya uygun olmadığı zamanlarda iş başında olması durumu yani işte var ol(ama)ma (presenteeism), çalışanın hasta olmadığı halde hasta gibi davranması/temaruz (malingering) ve fiziken işte olan çalışanın başka bir iş aramakta olması ve bu nedenle kendini mevcut işine verememesi durumunu tanımlayan gizli işsizlik (hidden unemployment) şeklinde ya da benzeri işte bulunmama durumları ile ortaya çıkabilir. Fiziken ya da fiilen çalışan yokluğu olarak nitelendirilebilecek bu türden davranışların nedenleri hem örgütsel hem de bireysel kaynaklı olabilmektedir. İşletmeler, olumsuz etkileri ve maliyeti nedeniyle bu türden olumsuz çalışan davranışlarını kontrol etmek ve en az seviyeye indirmek çabasında olmalıdırlar. Bu çalışmanın öncelikli amacı, fiziken ya da fiilen ortaya çıkan çalışan yokluğu davranışlarının nedenlerini ve yol açtığı verimlilik sorunlarını geçmiş çalışmalar ışığında incelemek, devamında bu sorunların olumsuz etkilerini azaltmak, ortadan kaldırmak ya da önlemek amacını taşıyan çalışan yokluğunun yönetimi sürecinde işletmelerce alınması gereken tedbirleri ortaya koymaktır. Çalışmanın “yokluk davranışlarının yönetilmesi” konusuna yaklaşımının, bu alanda yapılacak diğer çalışmalara ışık tutması beklentisi mevcuttur.