Özet:
Dünya üzerinde yaşayan etnik grupların kültürel kimliğini yansıtan ve zamanla insanlığın ortak mirası haline gelen somut olmayan kültürel varlıkların korunması ve gelecek nesillere aktarılması, tüm toplumların ortak görevidir. Bir topluluğun kültürel mirasını oluşturan başlıca unsurlardan biri mutfak kültürüdür. UNESCO tarafından belirlenen “somut olmayan kültürel miras” listelerinde, birçok ulusun mutfak kültürüne ilişkin gelenek ve uygulamalar yer almaktadır.
Bu proje kapsamında, Türkiye’de yaşatılan yeme-içme kültürü, mutfak ve sofra gelenekleri, belirli bir etnik grup çerçevesinde ele alınıp incelenmiştir. Araştırmaya konu olan topluluk ise, hem Türkiye’de hem de araştırmanın yapılacağı Nevşehir ili sınırları içerisinde oldukça yüksek bir popülasyona sahip olan ve özellikle mutfak kültürü açısından zengin bir içeriği bünyesinde barındıran Alevi-Bektaşi topluluğudur. Proje kapsamında, Kavimler Göçü’nden bu yana Anadolu’da varlığını devam ettiren ve Türkiye’de kısıtlı düzeyde bilgi sahibi olunan Alevi-Bektaşi topluluğunun mutfak kültürüne yönelik bir sözlü kültür araştırması gerçekleştirilmiştir.
Alevi-Bektaşi topluluğunda yaşatılan geleneksel mutfak kültürünün araştırılmasında yapılandırılmış mülakat tekniğinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda, Nevşehir İli Hacıbektaş ilçesinde yaşayan, farklı demografik ve kişisel özelliklere sahip 15 katılımcı ile birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler sonucunda Alevi-Bektaşilerin Cem İbadetlerinde, Muharrem Orucu günlerinde, Toplu tören ve bayramlarda ne tür yiyecek-içecekler tükettikleri, hangi yiyecek ve içeceklere özel anlam yükledikleri, hangi hayvanların etini neden yemedikleri, sofra adanı ile ilgili tespitlerde bulunulmuştur. Görüşmeler sonucunda ise Nevşehir İli Hacıbektaş İlçesine özgü yemeklerden sekizi reçetelendirilerek, mülakatların gerçekleştirildiği yerde üretilmiş ve fotoğraflanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Alevi-Bektaşi, Mutfak Kültürü, Cem İbadeti, Muharrem Orucu, Sofra Adabı, Nevşehir, Hacıbektaş