Kapadokya, sahip olduğu jeolojik yapı ve farklı amaçlar için oluşturulan kaya oyma
yapılara sahip olmasından dolayı dünyanın en önemli doğal ve tarihi miraslarından
biridir. Söz konusu yapıların büyük bir bölümü günümüzde hala otel, restoran, dükkân
vb. amaçlar için kullanılmaktadır. Bu çalışmada söz konusu yapıların tipik örnek
niteliğinde bir kaya oyma yapı mühendislik jeolojisi açısından incelenmiştir. Bu amaç
için Ürgüp ilçesinin güneyinde ve Mustafapaşa Köyü merkezinde yer alan ve 10 farklı
kayadan oyma boşluklardan oluşan kayadan oyma yapı seçilmiştir. Yapı düşük birim
hacim ağırlığa ve düşük dayanıma sahip İgnimbirit kaya kütleleri içinde yer almaktadır.
Son 40 yıldır kullanılmayan yapı oldukça deforme olmuş durumdadır. Çalışma
kapsamında bir dizi saha ve kaya malzemesinin fiziksel ve mekanik özellikleri
belirlemek için laboratuvar çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Kaya oyma yapının rölöve
projeleri kullanılarak yapıyı karakterize eden 5 farklı kesit boyunca sayısal analizler
gerçekleştirilmiştir. Sayısal modeller için sonlu elemanlar yöntemine göre analizler
gerçekleştiren RS2 9.0 yazılımı kullanılmıştır. Kaya oyma boşluklar etrafında gerilme
deformasyon davranışları incelenmiştir. Buna göre maksimum düşey gerilme 1.40 MPa
olarak belirlenirken, maksimum toplam deformasyon ise 0.732 mm olarak
hesaplanmıştır. Gerilme dağılımına bağlı bir stabilite problemi beklenmemesine
rağmen, kaya oyma yapının üst bölümünde geniş açıklığa sahip süreksizlikler problem
oluşturabilecek niteliktedir. Bundan dolayı süreksizlikler için yalıtım ve güçlendirme
gibi çalışmaların yapılması önerilir.
Cappadocia is one of the most important natural and historical heritages of the world
due to its geological structure and rock hewn structures are built for different purposes.
Most of these rock hewn structures have been used for hotel, restaurant, shop etc. In this
study, a typical rock hewn structure is examined in terms of engineering geology. For
this aim, rock hewn structure which consists of 10 different caves is selected. The rock
hewn structure is located in Mustafapaşa village where is southern of Ürgüp. The rock
hewn structure is located in ignimbrite rock mass with low unit weight and very low
strength. The structure, which has not been used for the last 40 years and it is very
deformed. Field and laboratory works were carried out to determine the physical and
mechanical properties of rock mass in this study. Numerical analyses were performed in
5 different sections that characterize the rock hewn structure by using RS2 9.0
geotechnical software that performs analysis based on finite element method. According
to this, maximum vertical stress was determined as 1.40 MPa and maximum total
deformation was calculated as 0.732 mm. Although a stability problem due to stress
distribution is not expected, discontinuities with a large opening in the upper part of the
rock hewn structure may cause stability problem. Therefore, it is recommended to
perform insulation and reinforcement works in this part of rock hewn structure.
