Türkiye’de turist rehberliği alanında yayımlanmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi (1989-2018)

Abstract

Turist rehberleri turizm sektörünün ön planında yer alan önemli iş görenlerden biridir. Turizm sektöründe önemli yeri olan turist rehberlerinin eğitimi ise Türkiye’de önlisans, lisans ve lisansüstü düzeyde verilmekte olup, turist rehberliği alanına yönelik olarak hazırlanan lisansüstü tezlerle turist rehberliği mesleğine önemli katkılar sunulmaktadır. Alanyazına bakıldığında son yıllarda turist rehberliği alanında yazılan lisansüstü tezlerin önemli bir artış gösterdiği görülmektedir. Buradan hareketle, bu çalışmada Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi (YÖKTEZ) veri tabanında 1989-2018 yılları arasında turist rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tez çalışmalarının, çeşitli parametreler kapsamında değerlendirilerek bibliyometrik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 61 yüksek lisans tezi(%79,2) ve 16 doktora tezi (%20,8) olmak üzere toplam 77 lisansüstü tez incelemeye alınmıştır. Lisansüstü tez çalışmalarının genel profilini ortaya koymak için araştırma yöntemi olarak bibliyometrik analiz tekniği kullanılmıştır. Lisansüstü tezler; tezlerin türü, yıllara göre dağılımı, tezin yazıldığı üniversitelere göre dağılım, enstitü dağılımı, ana bilim dalı dağılımı, danışman dağılımı, danışman ünvanı dağılımı, erişim durumu dağılımı, sayfa sayısı ortalamaları, en az ve en çok sayfa sayısı, anahtar kelime dağılımı, en fazla kullanılan anahtar kelimeler, yöntemlerine, kullanmış oldukları veri toplama tekniğine yönelik dağılım, araştırmanın uygulama alanına ve dayandığı disipline dair dağılım şeklinde analiz edilmiştir. Çalışmada YÖK veri tabanında yer alan lisansüstü tezlerin künyelerine ilişkin bilgiler bilgisayar programına yüklenerek, verilerin sıklık ve yüzde analizleri yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, en fazla tezin 2015 ve 2016 (%16,9) yıllarında yayınlandığı ve bu alana en fazla katkının Balıkesir Üniversitesi (%22,1) tarafından sağlandığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular turist rehberliği alanında hazırlanan tezlerin çoğunlukla turizm işletmeciliği ve otelcilik (%37,7) ile turizm işletmeciliği (%36,4) anabilim dallarında yazıldığına ve en çok nicel yöntemler(%80,5) kullanıldığını göstermektedir. Bunun yanı sıra tez verilerinin daha çok turist rehberleri (n:43) ile turistlerden (n:20) toplandığı ve veri toplama tekniği olarak çoğunlukla (%79,2) anket kullanıldığı bulgusuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan araştırma kapsamında tezlerin ortalama 167 sayfa sayısına sahip olduğu ve ortalama 145 atıf kullanıldığı sonucu elde edilmiştir. Bu araştırmanın, turist rehberliği alanında ileride yapılacak olan lisansüstü tezlerin çalışma konularının, içerik ve şekli unsurlarının belirlenmesinde araştırmacılara yol göstermesi hedeflenmektedir. Ayrıca bundan sonra yapılacak çalışmalarda, farklı bibliyografik yöntemlerin kullanılması, alınan atıf sayısına göre araştırmaların sınıflandırılması ve turist rehberliği alanındaki tezlerin, makalelerin ve bildirilerin yaşlanma hızlarının ortaya konulmasının alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Tourist guides are one of the important employees at the forefront of the tourism sector. The training of tourist guides having an important role in the tourism sector in Turkey, associate, undergraduate and graduate levels is given, prepared for the tourist guide postgraduate theses areas with significant contributions to the profession of tourist guides are provided. Looking at the literature, it is seen that postgraduate theses written in the field of tourist guidance have increased significantly in recent years. Hence, in this study, it was aimed to determine the bibliometric properties, evaluating within the scope of various parameters, of postgraduate thesis studies published in the field of tourist guidance between the years 1989-2018 in database of Council of Higher Education Thesis Center (YOKTEZ). For this purpose, a total of 70 postgraduate theses, 61 master's thesis (%79,2) and 16 doctoral dissertations (%20,8) were taken into consideration. The bibliometric analysis technique was used as a research method in order to reveal the general profile of graduate thesis studies. Graduate thesis; types of thesis, distribution by years, distribution according to the universities where the thesis is written, institute distribution, distribution of department, distribution of advisors, distribution of advisors title, distribution of access status, average number of pages, minimum and maximum number of pages, keyword distribution, most used keywords , methods, used for the data collection technique, the field of application of the research and the distribution of the discipline on which it was based was analyzed. In this study, the information about the tags of the graduate theses in YOK database were uploaded to SPSS program and frequency and percentage analysis of the data were made. As a result of the examinations, it was determined that the most thesis (%16,9) was published in 2015-2016 and that the most contribution (%22,1) to this field was provided by Balıkesir University. The findings show that theses prepared in the field of tourist guidance are mostly written in the departments of tourism management and hotel management (%37,7) and tourism management (%36,4) and the mostly used quantitative methods (%80,5). In addition to this, it was found that thesis data were mostly collected from tourist guides (n:20) and tourists (n:20) and mostly questionnaire (%879,2) was used as data collection technique. On the other hand, within the scope of the research, it was found that the theses had an average of 167 pages and an average of 145 citations were used. The aim of this study is to guide the researchers in determining the content and form of the study topics of graduate theses in the field of tourist guidance in the future. It is also thought that the use of different bibliographic methods, classification of the researches according to the number of citations taken, and reveal the speed of aging of theses, articles and notices in tourist guidance will contribute to the literature.