Alevi-Bektaşi kültüründe ocak sistemi: Seyyid Cemal Sultan Ocağı örneği

Abstract

Alevi-Bektaşi kültüründe ocaklar, büyük önem arz etmektedir. Ocaklar hakkında elde edilen veriler, Alevi inancını açıkça ortaya koymaktadır. Alevi-Bektaşi kültürüyle ilgili önemli veriler barındıran ocaklardan birkaç tanesi Tunceli’de, bulunmaktadır. Tunceli, coğrafi olarak dışarıya kapalı, kendine has bir kültüre sahiptir. Bu sebepten dolayı bölgenin Alevi Kültürünü anlamak için yazılı belgelerin yanında sözlü kültüre de başvurulmuştur. Ocak Alevilikte dedenin mensup olduğu soyu ifade eder. Bir dede öldüğünde yerine oğlu geçer. Bu olgu Alevilerde ocak şeklinde adlandırılır. Ocakların kutsal temellere dayandığına inanılır. Ocağa mensup “Dede” ya da “Pir” dediğimiz kişiler, inanç öğretisi görevini üstlenerek Alevi inancını en iyi şekilde temsil ederler. Alevi inancını kuşaktan kuşağa aktarma görevini üstlenen Dedeler örnek bir kişi durumundadırlar. Dedenin yol gösterici olması, güzel ahlakı ve iyi-kötü ayrımını insanlara öğretmesi gibi işlevleri vardır. Alevi kültürüne mahsus ocaklardan biri de Seyyid Cemal Sultan Ocağıdır. Bu ocağın ilk türbesi Afyon Döğer kasabasında bulunmaktadır. Daha sonra torunlarının göç etmesi sebebiyle Erzincan ve Tunceli çevresinde yayılmıştır. Seyyid Cemal Sultan Ocağı hakkında yazılı belge ve kaynaklardan ziyade sözlü kaynaklar mevcuttur. Yazılı olarak elimizde sadece ferman ve soy şeceresi vardır. Padişahın çıkardıkları fermandan Seyyid Cemal Sultan Ocağı mensuplarının vergilerden muaf tutulduğu soy şeceresinden de Âdem’den günümüze ocak silsilesi hakkında bilgiler bulunmaktadır.

In Alevis- Bektashi culture , quarries are vitally important. The data obtained about the quarries clearly reveals the Alevis belief. A few of the quarries that contain important data about Alevis- Bektashi culture are located in Tunceli. Tunceli has its own unique culture , geographically closed to the outside. For this reason, the region has been referred to the oral culture as well as the written documents to understand the Alevism cultural heritage. The quarry refers to the descendants of ‘’ Dede’’ in Alevism. After Dede dies, his son passes instead of him. This phenomenon is called as quarry in Alevis. It is believed that the quarries are based on sacred basics. Those of us who call the ‘’ Dede’’ or ‘’Pir’’ represent the Alevis faith in the best way, assuming the duty of faith teaching. Dedes who assume the task of transfering the belief in Alevis, is a pioneer person. Dede has characteristic features such as the teaching of good morals and good-bad distinction to people. One of the quarries in the Alevis culture is Seyyid Cemal Sultan’s Quarry. The first tomb of this quarry is located in the town of Afyon Döğer. Alevism was later spread around Erzincan and Tunceli due to the migration of their grandchildren. Seyyid Cemal Sultan’s quarry has oral sources instead of written documents and resources. There is only the edict and the genealogy in the written form. There have been informations about quarry lineage from Adam to our day , being exempted from taxes the members of Seyyid Cemal Sultan Quarry, padishah’s edicts.