Anadolu dervişlerinin manevî nüfuzlarının günümüze etkileri bağlamında şeyh Turesan Veli Hazretleri

Abstract

İslâmiyet’in ve tasavvufun Türkler arasında yayılmasıyla Türk sufileri de yetişmiştir. Bu sufiler ve onların yetiştirdikleri dervişler, Orta Asya’dan başlayarak farklı coğrafyalarda İslâmiyet’i yaymaya çalışmışlardır. Özellikle XIII. yüzyılda Moğol istilasından kaçarak Anadolu’ya gelen Türk dervişleri, Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli roller oynamışlardır. Hayatı hakkında çok fazla bilgi sahibi olamadığımız Şeyh Turesan Veli Hazretleri de muhtemelen bu dervişlerden biridir. Zamanımızdan asırlarca önce yaşamasına rağmen şeyhin manevî nüfuzu yaşadığı coğrafyada hâlâ varlığını sürdürmektedir. Bugün ismi etrafında anlatılan menkıbelerle yapılan etkinlik ve faaliyetlerle şeyhin adı yaşatılmaya, insanlar arasındaki birlik ve beraberlik sağlanmaya, bireylerin ihtiyaç duydukları manevî tatmin temin edilmeye çalışılmaktadır. Makalede, Türklerin İslâmiyet’i kabul edişi, İslâmiyet’in Anadolu coğrafyasında yayılışı ve dervişlerin Anadolu’daki faaliyetleri hakkında bilgi verildikten sonra XIII. yüzyılda yaşayan ancak hayat hikâyesi hakkında çok fazla bilgi sahibi olamadığımız Şeyh Turesan Veli’nin adı etrafında teşekkül eden ve yazılı kaynaklarda bulunmayan menkıbelerden bahsedilecek, onun ilgili olarak yapılan etkinlik ve faaliyetler hakkında bilgi verilecektir.

With the spread of Islam and mysticism among Turks, Turkish Sufis flourished. These Sufis and the dervishes educated by the Sufis started spreading Islam to the peoples of different geographical regions starting from the Middle Asia. Particularly in the 13th century, the Turkish dervishes that fled from the Mongol invasion played a pivotal role in the Turkification and Islamisation of Anatolia. Sheikh Turesan Veli, about whose life we have little knowledge, is possibly one of these dervishes. Although he lived centuries ago, his spiritual influence still continues to exist. Today, the name of the Sheikh is intended to be maintained through the activities that are carried out around with legends about him, the unity among people is intended to be provided, and thus the spiritual satisfaction is intended to be ensured. After giving information about Turk’s conversion to Islam, the spreading of Islam over Anatolia and the activities of dervishes in Anatolia, the article will touch the legends emerged about Sheikh Turesan Veli that are not included in any source and inform the reader about the activities which have organized about him.