Yaşlılar için bir sosyal sermaye kaynağı olarak emekli dernekleri: İstanbul örneği

Abstract

Emekli dernekleri yaşlıların emeklilik sonrası çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan sivil toplum kuruluşlarıdır. Bu dernekler genellikle emekli üyelerin karşılaşabilecekleri bazı sorunların çözümüne katkı sağlamayı hedeflenmektedir. Emekli dernekleri, aktif iş yaşamından çekilme ile sosyal sermaye kaybı yaşayan yaşlılar için alternatif sosyal sermaye kaynağı olabilmektedir. Bu dernekler meslek temelli sosyal ilişkilerin sürekliliğini sağlayabilmeye yardımcı olmaktadır. Türkiye’deki mevcut literatüre bakıldığında, emekli derneklerinin yaşlıların sosyal sermayelerine katkısının yeterince analiz edilmediği görülmektedir. Bu çalışma bir dayanışma örüntüsü olarak ortaya çıkan emekli derneklerinin yaşlıların sosyalleşme ilişkilerine katkısını ortaya çıkarmayı amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda İstanbul’daki çeşitli emekli derneklerinde 15 Mart -30 Mayıs 2014 tarihleri arasında bir saha araştırması yürütülmüştür. Emekli derneklerinde yönetici ve gönüllü üye statüsündeki 12 kişi ile görüşme yapılmıştır. Elde edilen bulgular “sosyal sermaye” kavramı ve “süreklilik kuramı” çerçevesinde incelenmiştir. Aktif iş yaşamından emekli olarak ayrılanlar meslek temelli sosyal ilişkilerinin bir bölümünü emekli dernekleri aracılığıyla sürdürebilmektedirler. Bu durum süreklilik kuramının öngördüğü yaşamın bütünlüğü ilkesiyle örtüşmektedir. Emekli derneklerinde düzenlenen gezi, seminer ve kutlama gibi faaliyetler aktif yaşlanma bağlamında yaşlıların sosyal hayata katılımını güçlendirdiği ortaya çıkmıştır.

Retirement associations are non-governmental organizations that meet the needs of the elderly after retirement. In these associations, it is aimed to contribute to the solidarity between retired members and to solve some problems. Retirement associations could be an alternative source of social capital for the elderly who have withdrawn from their active work life and have lost social capital. These associations could provide the continuity of occupational-based social relations. Referring to the existing literature in Turkey, it appears that not be enough analysis of contributions to the social capital of elderly pensioners' associations. The purpose of this study is to reveal the contribution of retired associations to the socialization relations of the elderly. For this purpose, a study was conducted between 15 March and 30 May 2014 in various retired associations in Istanbul. 12 semi-structured interviews were conducted with retired associations' administrator and volunteer members. The findings of the study were examined within the framework of “social capital” and “continuity theory”. As a result of this research, it was determined that participation in retirement associations reinforced social capital. Pensioners who leave the active business life are able to maintain a part of their occupational-based social relations through their retirement associations. Activities such as excursions, seminars and celebrations organized in retirement associations have strengthened the participation of elderly people in social life.