Rekabet üstünlüğünü etkileyen unsurların yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi: İSO 500 büyük sanayi işletmesi örneği

Abstract

Bu araştırmada M.E. Porter ın rekabet üstünlüğü anlayışı ele alınmıştır. Porter, endüstrideki rekabetin, endüstriyi şekillendiren be rekabet gücü unsurundan etkilendiğine işaret etmektedir. Porter a göre endüstri yapısal, sektöre yeni girecek firmalar, ikame ürünler üreten firmalar, tedarikçiler, alıcılar ve mevcut rekabetin yoğunluk düzeyinden oluşmaktadır. Söz konusu unsurlar, işletmelerin birbirlerine göre belirleyecekleri stratejileri ve rekabet üstünlüğü anlayışlarını etkilemektedir. Araştırma verileri, İstanbul Sanayi Odası nın tespit ettiği 500 büyük sanayi işletmesi üzerinde gerçekleştirilen anket yoluyla temin edilmiştir. Araştırmanın amacı, söz konusu işletmelerin rekabet üstünlüğü anlayışının Porter ın beş güç modeli unsurlarının hangilerinden etkilendiğinin belirlenmesinden oluşmaktadır. Beş güç modeline göre geliştirilen kuramsal model ve modele ilişkin hipotezler, LISREL paket program kullanılarak doğrulayıcı faktör analizi yoluyla test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, imalat sanayi işletmelerinin rekabet üstünlüğü anlayışlarının; sektöre yeni girecek firmalar, alıcılar ve ikame ürünlerden kaynakladığı belirlenmiş, tedarikçiler ve sektördeki rekabetin yoğunluğu unsurlarından etkilenmediği tespit edilmiştir.

In this research, M.E.Porter s competitive advantage approach is dealt with. Porter indicated that competing in industry is affected by five competitive forces. According to Porter, industry is composed of these five competitive forces such as Potential Entrants, Substitutes, Suppliers, Buyers, Rivalry among Existing Firms. These elements determine the busineses strategies and their competitive advantage approach over their rivals. The research data are collected by survey applied on Istanbul Chamber of Industry 500 Turkish Manufacturing Companies. The aim of this study is the determination of Porter s five forces model elements which affect the competitive advantage approach. Developed theoretical model and hypothesises based on five forces model were tested with confirmatory factor analysis by using LISREL. According to the research findings, while the competitive advantage approach of the manufacturing companies is influenced by Potential Entrants, Buyers, Substitutes, it is not affected by Suppliers and Rivalry among Existing Firms.