“Toplum gemisi” Hadisinin sübut ve anlama çalışması

Abstract

İslam dininin en önemli kaynağı Kur’an, ikinci kaynağı ise Hz. Peygamber’in hadis/sünnetidir. Hadis kelimesi ‘haber’ anlamında da kullanılmaktadır. ‘Muhabirliğin anahtarı’ kabul edilen 5N1K’nın (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) hadislerin sübutu ve anlaşılmasında kullanılabileceği düşünülmektedir. Hadis usûlünde ‘ferd’ olarak bilinen, birkaç kuşakta tek kişi tarafından rivâyet edilen bir hadis çeşidi bulunmaktadır. Hz. Peygamber’in, toplumu gemi yolcularına benzeten sembolik bir hadisi vardır. Ferd hadis olması yüzünden sıhhati sorunlu olup bu rivayetin epistemolojik değerinin de sorgulanması gerekmektedir. Yolcuları toplum katmanlarına göre sınıflandıran, yöneticiye kaptan sorumluluğu yükleyen bu hadis metninin sağlamlığının tesbiti ve metninin daha iyi anlaşılabilmesi için metne 5N1K soruları yöneltilerek geri bildirimler alınmaya çalışılmıştır. Toplumsal bir varlık olan insanın birlikte yaşarken uyması gereken hak ve özgürlüklerinin bir sınırı vardır. Bu sınırların belirlenmesinde yine bu sınıfların davranışlarının belirleyiciliği mevcuttur. Toplum gemisinin denizde yol alırken birilerinin ‘kendine ait yerden’ gemide delik açma girişimine karşın diğer yolcuların tepkisi önem arz etmektedir. Sosyolojik yapısı olan bu hadis metni, her zaman ve zeminde güncel önemini korumaktadır. Makalede 5N1K tekniğinden hareketle bu hadis metninin sübût ve anlama çalışması yapılmış; geribildirimler alınmıştır.