Demokrat Parti İstanbul Milletvekili Aleksandros Hacopulos’un anayasayı ihlal davasında yargılanması

Abstract

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte bütün dünyada ortaya çıkan liberal gelişmelerden Türkiye de etkilenmiştir. Türkiye daha önce deneyip başarısız olduğu çok partili siyasal hayata geçiş konusunu yeniden gündemine almıştır. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) egemenliğindeki tek partili sistemden çok partili demokratik sisteme geçilmesinde; İkinci Dünya Savaşı’nı demokrasi cephesinin kazanmasının önemli rolü olmuştur. TBMM’nin gayrimüslim milletvekillerinden biri olan Aleksandros Hacopulos, 1954-1960 yılları arasında Demokrat Parti (DP) İstanbul milletvekili olarak iki dönem görev yapmıştır. Görev yaptığı bu dönemler süresince TBMM genel kurulunda toplam 8 kez söz alarak çeşitli konularda görüşlerini beyan etmiştir. Milli Eğitim Komisyonuna seçilen Hacopulos Batı Trakya’daki okulları ziyaret ederek sorunlarıyla yakından ilgilenmiştir. Hacopulos, milletvekili seçildikten sonra Patrikhane ve Rum cemaatini unutmamış ve fırsat buldukça kilise ve yardım kuruluşlarının ihtiyaçlarına destek olmaya devam etmiştir. *Bu çalışma 30 Ocak - 02 Şubat 2019 tarihleri arasında Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen 2.Uluslararası Sosyal Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildirinin revize edilmiş halidir.27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi sonrasında bütün DP milletvekilleriyle birlikte tutuklanmış ve Yassıada’da Anayasa’yı ihlal etmekten yargılanmıştır. İddianamede Hacopulos’un yargılanmasına gerekçe olarak Anayasa’yı ihlal ve tağyir yolu ile diktaya gidilmesine destek olmak, Atatürk inkılaplarına saygı göstermemek ve 16.000 liralık döviz almak gösterilmiştir. Hacopulos savunmasında bütün iddialara karşı TBMM’de yaptığı konuşmalardan ve bahse konu faaliyetlerden deliller sunarak savunmasını yapmıştır. Hacopulos’a savunmasında İstanbul Barosu avukatlarından Nusret Kalyoncuoğlu vekâlet etmiş, hakkında açılan Anayasa’yı ihlal ve ardından halkı silahlandırmaya teşvik ve gayri meşru servet edinmek davalarının hepsi beraat kararı ile sonuçlanmış ve 1961 yılında hürriyetine kavuşmuştur. Bu çalışma Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Yassıada tutanakları ve TBMM zabıt tutanakları çerçevesinde hazırlanmış olup, Demokrat Parti İstanbul milletvekili Aleksandros Hacopulos’un Yassıada’daki yargılanma sürecini ele almaktadır.

Turkey was also affected by the liberal developments in the whole world which emerged after the end of World War II. Turkey, which failed before about the migration to the multiparty political life, took the issue to the agenda again. In the transition from the single-party system under the Republican People's Party (CHP) to the multi-party democratic system; the winning of the democracy side of the World War II played an important role. Aleksandros Hacopulos was one of the non-Muslim MPs of the Turkish Grand National Assembly during his two terms in office. He spoke eight times in the general assembly of the Turkish Grand National Assembly and expressed his opinions on various issues. Hacopulos, who was elected to the National Education Commission, visited the schools in Western Thrace and took an interest in his problems. After being elected as a deputy, Hacopulos did not forget the Patriarchate and the Greek community and continued to support the needs of churches and charities as much as possible. Following the military intervention of 27 May 1960, he was arrested along with all DP deputies and charged with violating the Constitution in Yassıada. In the indictment, the reasons shown for the prosecution of Hacopulos were supporting the dictation of the Constitution and going to the dictatorship, not respecting the reforms of Atatürk, and buying foreign exchange in the amount of 16,000 Turkish Liras. In his defense, Hacopulos defended all the allegations made by the Turkish Grand National Assembly by presenting evidence of his speeches and activities. In his defense, Nusret Kalyoncuoğlu, a lawyer practicing in Istanbul, was acting as a member of the Istanbul Bar Association. All of the cases of violation of the constitution that were opened against Hacopulos such as encouraging the people to arm and obtaining illegitimate wealth resulted in acquittal. Then in 1961 he gained his freedom. This study, which is prepared within the framework of the Prime Ministry Republic Archive, the Yassıada Minutes and the minutes of the TGNA, deals with the trial of Democratic Party Istanbul deputy Aleksandros Hacopulos in Yassıada.