Abstract:
Bu çalışmada Develili Âşık Ali Çatak’ın şiir sanatı incelenmiştir. Öncelikle âşığın hayatı, sosyokültürel çevresi geniş bir biçimde verilmeye çalışılmış, âşık edebiyatındaki yeri belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Daha sonra şiir sanatı üzerinde incelemelerde bulunulmuş yapı ve üslûp bakımından ayrıntılı bir inceleme meydana getirilmiştir. Âşığın şiir varlığı da ortaya konmuştur. Şiirlerin incelenmesinde “İstatistikli Çözümleme Yöntemi” ve “Sistematik Tahlil Yöntemi” kullanılmıştır. Şiirlerden elde edilen verilerin sayısal dökümü ortaya çıkarılarak bunlar tablolar üzerinden değerlendirilmiştir.
Çalışma sonucunda âşığın 247 (Çeşitlenmelerle birlikte 261) şiiri ortaya konulmuştur. Âşık Ali Çatak’ın eldeki veriler ışığında Develi yöresinde Seyranî’den sonraki en güçlü âşık olduğu söylenebilir. Fakat bazı âşık edebiyatı gelenekleri bakımından zayıf kaldığı yönler de bulunmaktadır. Çalışmada bu durum da irdelenmiş ve Ali Çatak üzerinden Develi yöresi âşıklık geleneği hakkında da değerlendirmeler yapılmıştır. Ali Çatak aynı zamanda araştırmacı bir kimliğe sahiptir. Bu kimliğiyle de Türk halk bilimine katkılar sağlamıştır. Çatak’ın ülke genelinde adının duyulmasında bu yönünün, özellikle Seyranî üzerine yaptığı çalışmaların, rolü büyüktür. Ali Çatak aynı zamanda bitkiler, taşlar, toprak çeşitleri, doğa ve tabiat üzerine de araştırmalar yapmıştır. Halk hekimliği üzerinde çalışmalar yaptığı da bilinmektedir. Kam ve şamanların birden çok görevi üstlendiği ve âşıkların kökeninin de kam ve şamanlara kadar uzandığı göz önüne alınırsa Ali Çatak’ın bu özellikleri ve yönleri daha dikkat çekici hale gelmektedir. Develili Âşık Ali Çatak, yöresinin en başarılı aşığı ve Türk halk bilimine katkılar sağlayan bir araştırmacı olarak tanımlanabilir. Bu çalışma sonucunda Kayseri yöresi ve Develi yöresi âşık edebiyatını konu edinen araştırmalar başta olmak üzere âşık edebiyatı araştırmalarına, Türk halk edebiyatı alanına katkı sağlandığı düşünülmektedir.
