Üniversite öğrencilerinin gösterişçi tüketim profillerinin incelenmesi: Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi örneği

Abstract

Tüketim davranışı demografik özelliklere göre kısaca yaş, cinsiyet, eğitim, yaşanılan coğrafya ve kültüre farklılık gösterebilmektedir. Gösterişçi tüketim ise bireylerin satın aldıkları ürün ve hizmetleri sergilemeleri ve bu tüketim davranışının kişilere prestij ve saygınlık kazandırması varsayımına dayanmaktadır. Özellikle genç hedef kitle satın aldıkları ürün ve hizmetleri sergileyerek bir saygınlık ve prestij elde etme çabasına girebilmektedir. Ancak tüketilen ürünlerin sergilenme biçimleri kültüre ve etkileşimde bulunulan hedef kitlelerin kullandıkları mecralara göre farklılık göstermektedir. Çalışmanın amacı, Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi öğrencilerinin gösterişçi tüketim profillerinin, gösterişçi tüketim eğilimleri açısından ortaya konulmasıdır. Kültürel seremoniler, çeyiz hazırlama ve sergileme ritüelleri, düğünlerde gösterişçi takılar ve kıyafetler giymek ve sergilemek gibi birtakım kültürel unsurların gösterişçi tüketim ile ilişkisini ortaya koymak da bu çalışmanın alt amaçlarındandır. Araştırmanın etik açıdan bir sorun oluşturmadığına ilişkin Etik Kurul onayı alındıktan sonra araştırma anketi öğrencilere elektronik ortamdan sunulmuştur. Öğrencilere kartopu örnekleme aracılığıyla ulaşılmıştır. Araştırmaya gönüllü bir şekilde katılmayı kabul eden toplamda 528 öğrenciden veri toplanmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS istatistik paket programına aktarılarak analize tabi tutulmuştur. Veriler kesitsel tarama modeline göre değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmanın geçerliliği ve güvenilirliği için Cronbach’s Alpha güvenirlik analizi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde Üniversite öğrencilerinin gösterişçi tüketimde bulunma eğilimlerinin düşük olduğu, katılımcıların çoğunun gösterişçi kıyafet, aksesuar ve takı kullanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak düşük düzeyde gösterişçi tüketim gerçekleştiren katılımcıların en çok modaya uygun olabilmek için satın alma davranışını gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca kültürel ritüeller açısından gelenek ve göreneklerinde çeyiz sergileme ve düğünlere katılma olduğunu belirten katılımcılar, kendi düğünleri için çeyiz toplamaya başlamalarına rağmen bu çeyizleri sergilemek istemedikleri beyan etmişlerdir. Genel olarak değerlendirildiğinde üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım oranları ve modayı takip etme oranlarının oldukça yüksek olduğu, doğrudan gösterişçi tüketimde bulunmadıkları ancak moda gibi araçlarla güncel ve trend ürünleri tüketebilme eğilimlerinin olduğu, kültürel ritüellerinin farkında oldukları ancak çeyiz vb. ürünleri sergilemek istemedikleri sonucuna ulaşılmıştır.