Dünyanın birçok bölgesinde Müslümanlar arasında görülen modernleşme ve ihya hareketi Rusya’da 1800’lü
yıllardan 1920’lere kadar sürmüş ve bu hareket sadece eğitim alanında değil, dinî alanda da etkili olmuştur. Rusya’da
bu alanda faal olup inisiyatif alan birçok parlak simalar bulunmaktadır. Bu dönemde yaşayan aydınlardan birisi de
Rızaeddin b. Fahreddin’dir. Müslümanlar açısından İdil-Ural Bölgesinin coğrafî şartları ve ülke idaresinin siyasî
refleksleri itibari ile özel oluşundan dolayı Müftü Rızaeddin’in fıkhî yönü ayrıca dikkat çekmektedir. Onun hakkında
yapılan daha önceki çalışmalarda; hadisçiliği, dilciliği ve eğitimciliği incelenmiş olsa da, uzun yıllar üstlendiği kadılık
ve müftülük tecrübeleriyle faaliyetleri üzerinde ayrıca durulmamıştır. Kendi dönemi itibari ile Rusya Müslümanlarının
dünya Müslümanlarından izole edilmiş yapısı, bölgede yaşanan sosyolojik olaylar karşısındaki deneyim ve
uygulamaları, ağır şartlar altında verdikleri dini yaşam mücadelesi, İslam hukukunun ilke ve gâyeleri açısından
incelenmeye değer bir örneklik teşkil etmektedir.
The modernization and revival movement seen among Muslims in many parts of the world lasted from
the 1800s to the 1920s in Russia. This movement was not only effective in the field of education but also the religious
field. There have been many prominent names in Russia who have taken initiatives in this field. One of the intellectuals
living in this period was Rızaeddin b. Fahreddin. Due to the geographical conditions of the Idil-Ural Region and him
being special in respect of political reflexes of the country's administration, Mufti Ridha ad-Din b. Fakhr ad-Din's fiqh
aspect draws attention. Although his hadith, lingual and educational aspects were examined in previous studies about
him, his experiences and activities as qadi and mufti for many years were not dwelled on separately. The isolation of
the Muslims of Russia from the world Muslims in his period and their experience and practices in the face of
sociological events in the region, the religious life struggle of Muslims under severe conditions constitute an example
worth examining in terms of the principles and purposes of Islamic law
