Bu tez çalışmasında, Mehmed Ali'nin Almancadan Türkçeye Cep Lügati'nin iki baskısının (H.1331(M.1915) ve H.1333(M.1917)) incelenmesi; söz varlığının tanıtılması, mevcut baskılarının karşılaştırılarak yapısal ve dilsel bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Türkçe ve Almanca söz varlığının tarihsel gelişimini takibi açısından Osmanlı döneminde Almanca-Türkçe iki dilli sözlüklerin incelenmesi önem arz ettiği ve bu alanda bilimsel bir açığın bulunması sebebiyle Mehmed Ali'nin bu eser seçilip incelenmiştir. Tezin birinci Bölümünde Mehmed Ali'nin Almancadan Türkçeye Cep Lügati'nin Batı'ya özgü sözlük inceleme yöntemleri kullanılarak yapısal bir inceleme yapılmış, Fraktur yazı biçimi hakkında bilgi verilmiş ve Mehmed Ali'nin diğer eserleri tanıtılmıştır. Eserin iki baskısı karşılaştırılarak dilsel bir inceleme gerçekleştirilmiştir. İkinci Bölüm'de ise sözlüğün çeviri yazıya aktarımı verilmiştir. Üçüncü bölümde ise yer ve şahıs adları dizini oluşturulmuştur. Eserin birinci baskısı ile ikinci baskısı arasında geçen iki yıl içerisinde ikinci baskısına söz valığında büyük bir artış olduğu, sözcük karşılıklarında farklılıklar ve eklemeler olduğu tespit edilmiştir.
In this thesis, the two editions of Mehmed Ali's German-Turkish Pocket Dictionary (H.1331 (G.1915) and H.1333 (G.1917)); It is aimed to introduce a vocabulary and to make a structural and linguistic evaluation by comparing the current editions. In order to follow the historical development of Turkish and German vocabulary, it is important to examine the German-Turkish bilingual dictionaries in the Ottoman period. Mehmed Ali's dictionary was chosen because of a scientific lack in this area. In the first part of the thesis, a structural analysis was conducted by using Western- dictionary analysis methods, information was given about the Fracture writing style and other works of Mehmed Ali were introduced. Two editions of the dictionary were compared and a linguistic examination was performed. In the second part, the transcription of the dictionary is given. In the third section, the directory of place and person names is formed. In the last two years between the first edition and the second edition of the work, it was determined that there was a great increase in the vocabulary of the second edition, and there were differences and additions in word equivalents.
