In this manuscript, the hydrodynamic sub-model components of HİDROTÜRK, the first national hydrological, hydrodynamic, hydrogeological, water quality, and ecological model developed for sustainable management of water resources in Turkey, have been briefly introduced with their basic theoretical and numerical backgrounds. HİDROTÜRK model includes three individually processing hydrodynamic sub-models, namely one (1-D), two (2-D), and three (3-D) dimensional written in FORTRAN programming language. Inputs and outputs of all sub-models are managed through a user-friendly interface. The 1-D hydrodynamic model solves the Saint-Venant equations, which are gradually varied unsteady flow equations written in the flow direction. It applies a dynamic wave routine. 2-D hydrodynamic model numerically solves the unsteady depth-averaged continuity and momentum equations. 2-D model is more reliable for shallow waters where the areal extent of the domain is dominant over the vertical or for completely mixed water bodies through the water depth. The 3-D hydrodynamic numerical model solves the unsteady Navier-Stokes equations in three dimensions only with the Boussinesq assumption. When the water body is deep, and variable circulations over the water depth occur, especially in the simulations of wind and density induced flows, the application of the 3-D hydrodynamic model is crucial. The software developments and preliminary tests of the models by SWMM5.0-EXTRAN and Three Dimensional Hydrodynamic, Transport and Water Quality Model -3D have been completed, and the verification studies are still ongoing. Some applications to Demirköprü Dam Lake in the Gediz River Basin are presented to show the input and output structures of hydrodynamic models.
Bu makalede, Türkiye'de su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi için geliştirilen ilk ulusal
hidrolojik, hidrodinamik, hidrojeolojik, su kalitesi ve ekolojik modeli olma özelliğine sahip
HİDROTÜRK modeli, hidrodinamik alt-model bileşenleri, temel teorik ve sayısal çözümleme
kapasiteleriyle kısaca tanıtılmıştır. HİDROTÜRK modeli, FORTRAN programlama dilinde yazılan,
bir (1-B), iki (2-B) ve üç (3-B) boyutlu olmak üzere birbirinden bağımsız olarak çalışabilen üç ayrı
hidrodinamik alt model içermektedir. Tüm alt modellerin girdileri ve çıktıları kullanıcı dostu birarayüz üzerinden yönetilmektedir. 1-B hidrodinamik model, akış yönünde yazılan yavaş değişen
kararsız akış denklemleri olan Saint-Venant denklemlerini çözmekte ve dinamik dalga ötelemesi
uygulamaktadır. 2-B hidrodinamik model, derinlik boyunca ortalaması alınmış, kararsız süreklilik ve
hareket denklemlerini sayısal olarak çözümler ve yüzey alanı büyüklüğünün su derinliğine göre çok
daha baskın olduğu sığ sular için veya su derinliği boyunca tam karışımlı su kütleleri için daha
güvenilir benzeşimler sunar. 3-B hidrodinamik model, kararsız Navier-Stokes denklemlerini yalnızca
Bousinessq varsayımı ile üç boyutta sayısal olarak çözümlemektedir. Su kütlesinin derinlikleri fazla
olduğunda ve özellikle rüzgar ve yoğunluk kaynaklı çevrintiler gibi su kolonu boyunca yön
değiştirebilen akıntıların hesaplanmasında 3-B hidrodinamik modelin kullanılması gereklidir.
Modellerin yazılım geliştirmeleri ve SWMM5.0-EXTRAN ve HYDROTAM-3D sayısal modelleri
ile karşılaştırmalı ön testleri tamamlanmış, doğrulama çalışmaları ise halen devam etmektedir.
Modellerin girdi ve çıktı formatlarını göstermek amacıyla, Gediz Nehri Havzası'ndaki Demirköprü
Baraj Gölü için yapılan hidrodinamik model uygulamalarından bazılarına yer verilmiştir.
