Abstract:
Türk dünyasının önemli şairlerinden Seyit Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi, İran Türklerinden olup Güney Azerbaycan’da yaşamış, “Şehriyar” mahlası ile tanınmıştır. Farsça kaleme aldığı şiirlerinin yanında Türkçe şiirler yazmış, özellikle Haydar Baba’ya Selam şiiri ile büyük yankı uyandırmıştır. Haydar Baba’ya Selam şiiri Şehriyar’ın hem ilk Türkçe şiiri olması hem de en uzun şiiri olması bakımından önemlidir. Eser; İran’daki rejimin, Azerbaycan halkının kendi diliyle konuşup yazmasını yasakladığı bir dönemde kaleme alınmıştır. Özellikle 1940-1952 yılları arasında Güney Azerbaycan Türklerinin var olma mücadelesi, Sovyet Rusya ve İngiltere’nin bölge üzerindeki hâkimiyet planları, Türklerin bağımsızlık çalışmaları, Pehlevî rejiminin Türklere uyguladığı yasak ve baskılar; Şehriyar’ın duyuşunu derinden etkileyen dış etkenlerdir.
Şehriyar’ı önemli kılan, ölümsüz şiirleri ile bulunduğu coğrafya dışına da seslenmiş olmasıdır. Tanık olduğu dönemin sıkıntılarına, halkın yaşadığı zorluklara kayıtsız kalmayan, duygu ve düşüncelerini şiirleriyle dile getiren şairlerdendir. Milli ve manevi meseleleri somut bir şekilde ele alan Şehriyar, adaletsizliğin ve haksızlığın karşısındadır.
Şehriyar, Fars diliyle yazdığı şiirlerle şöhret bulsa da; Türkçe şiirleriyle Türk dünyasında ölümsüzleşmiştir. Özellikle İran’da kazanmış olduğu ün dolayısıyla çağdaş dönemin Hafız’ı, Nizamî’si, Sadî’si olarak bilinmektedir. Şiirlerine nazireler yazılmış, eserleriyle yaşadığı coğrafya dışına da seslenebilmiştir. Şiirlerinde zikrettiği isimler Fuzuli, Tevfik Fikret, Yahya Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Mustafa Kemal Atatürk, Fatih Sultan Mehmet şeklinde sıralanmaktadır. Çalışmamızda Şehriyar’ın şiirlerinde adı geçen ve sanatında etkili olan kişiler tespit edilecek, söz konusu etkilerin sanatındaki yansımaları incelenecektir.