MÖ. 1200 yıllarında ekonomik sebeplerden dolayı meydana gelen Deniz Kavimleri
Göçü’nden sonra Anadolu’nun merkezindeki Hitit Devleti yıkılmış ve Anadolu’da siyasal güç
dengesi sürekli olarak değişmişti. Daha sonra Hititler tarafından Anadolu’nun güney ve doğu
bölgelerinde Geç Hitit Beylikleri adı verilen yeni siyasi teşekküller oluşturuldu. Bu beyliklerden
Kummuh, bugünkü Adıyaman ilimizi, Nizip’ten Islahiye’nin kuzeyini ve Kahramanmaraş’ın
doğusunu içine alan bereketli topraklar üzerinde kuruldu. Geç Hitit Beylikleri, zaman zaman
Anadolu’da değişen güç dengelerine göre Frig, Urartu veya Asur kralları arasında el
değiştiriyordu. Çünkü Asur kralları Akdeniz ticaretinin denetimini ellerinde tutmaya büyük önem
veriyorlardı. Ancak Anadolu’daki Frig ve Urartular da Asur’un bu amacına ulaşmasında bir engel
oluşturuyordu. Bu nedenle Kummuh Kırallığı MÖ. I. bin yılın ilk çeyreğinde Akdeniz ticaretine,
bölgenin zengin demir, gümüş ve sedir ağaçlarına sahip olmak isteyen devletlerin mücadele
sahasını oluşturdu. Zira Geç Hitit bölgesi doğudan Anadolu’nun içlerine ve buradaki ticaret
yollarına açılan bir kapı görevi üstlenirken, Akdeniz’e ulaşmada da önemli bir noktada yer
alıyordu. Batıdaki önemli hammadde bölgelerine ulaşım da, doğu ve güneydekiler için bu bölge
üzerinden yapılmak zorundaydı. Asur’a karşı gelemeyecek yerel beylikler Asur’un üstünlüğünü
kabul etmek zorunda kalsalar da zamanla ellerine geçen fırsatları Asur’a karşı kullanmışlardı. Asur
Devleti ise bu beyliklerin varlıklarını devam ettirmelerine yönelik bir politika uyguladı. Kummuh,
Asur Devleti’nin Anadolu’ya hükmetme çabaları sırasında zaman zaman Asurlularla müttefik
olarak hareket etmiş, bazen de mücadele içerisine girmişti. Ancak bu mücadelelerde bir üstünlük
sağlayamamıştı.
Bu çalışmamızda çivi yazılı kaynaklar ışığında Geç Hitit Beylikleri’nden Kummuh krallığının
bulunduğu coğrafyanın Asur Devleti açısından önemi ve beyliğin Asurlularla olan ilişkileri
incelenecektir.
After migration of the Sea Peoples which had occurred due to economical reasons during
1200s BC, Hittite Empire collapsed in central Anatolia and political balance of power changed
continuously in Anatolia. Afterwards, new political formations called Neo-Hittite city-states were
created by Hittites in the southern and eastern regions of Anatolia. Kummuh, one of these citystates was established on fertile soils consisting of our current city Adıyaman, Nizip, northern side
of Islahiye and eastern side of Kahramanmaraş. Neo-Hittite city-states was changing hands among
Phrygian, Urartu or Assyrian kings from time to time according to the changing balance of power
in Anatolia. Because Assyrian kings gave great importance to keep control of Mediterranean trade
in their hands. However, Phrygia and Urartu in Anatolia posed an obstacle for Assyria in achieving
this goal. Therefore, Kingdom of Kummuh was fighting field of states that wanted to have
Mediterranean trade, rich iron, silver and cedarwood of the region in the first quarter of first
millennium BC. Because Neo-Hittite region was located in an important point in reaching
Mediterranean while it was undertaking a task of being a door opening to inside of Anatolia and
trade routes in here from east. Access to the regions of important raw materials in the west for
those who were in east and south had to be made through this way. Even if local principalities that
couldn't come against Assyria had to accept the rule of Assyria, they used opportunities that they
obtained against Assyria in time. Assyrian Empire implemented a policy that enabled these
principalities to continue their existence. While Assyrian Empire was trying to rule over Anatolia,
Kummuh acted as an ally of Assyria and also entered into struggle with it sometimes. However, it
couldn't provide an advantage in these struggles.
In this study, importance of region in which Kingdom of Kummuh, one of the Neo-Hittite citystates located from the viewpoint of Assyrian Empire and relationship of this city-state with Assyria
will be examined in the light of cuneiform sources.
