Abstract:
Türkiye’de son yıllarda, nehirler üzerinde inşa edilen hidroelektrik santraller ve
barajlar gibi su yapılarının sayılarının artması, tarım arazilerinin yanlış kullanımı, ormanların
tahribatı, plansız yerleşim, erozyon ve endüstri yapıları gibi etkenler, nehirlerin taşıdığı
sediment miktarını ve iletimini olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle regülasyon
yapılarıyla kontrol edilen nehirler, denize deşarj oluyorsa bu olumsuz etkilerin en belirgin
olarak görüldüğü bölgeler, nehirlerin denize deşarj olduğu deltalar olarak ön plana
çıkmaktadır. Dünyada birçok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de son yıllarda bu tip problemler
özellikle Karadeniz’e deşarj olan Kızılırmak Nehri havzasında görülmektedir.
Kızılırmak Nehri, Türkiye sınırları içerisinde Sivas’ın Kızıldağ yöresinden kaynağını
alır ve vadi tabanındaki 3. zamana ait kırmızı renkteki kumlu-killi tortudan kızıllara boyanır.
Nehir, 1355 km’lik yolculuğu sırasında, 78180 km2’lik alanın sularını toplar ve Bafra’da
verimli bir ova bırakarak Karadeniz’e ulaşır.
Türkiye’de bir yılda yaklaşık olarak, 450 milyon ton toplam katı maddenin, askı
malzemesi olarak taşındığı bilinmektedir. Ülkemizde bu durum, tarımsal ekonomimizin en
önemli üretim kaynaklarından birisi olan toprağın üst tabakasının yok olmasına neden
olmaktadır.
Bu araştırma projesi kapsamında, Orta Kızılırmak Havzası Nevşehir ili ve çevresinde,
sediment bütçesi, bölgesel birikimi ve ağır metal birikimi değerlendirilmiştir.