Ham petrol fiyatlarındaki oynaklık ile gayri safi yurt içi hasıla arasındaki ilişki: Türkiye uygulaması 1970 - 2013

Abstract

Gerek geçmiş dönem için olsun gerek günümüz açısından gerekse de gelecek zamanın en temel enerji girdisi niteliğinde olan petrol, ekonomistler ve ülke yönetimleri tarafından dikkate alınması gereken konuların başında yer almasını sağlamaktadır. Bundan dolayı, petrol piyasasında ve hatta fiyatında meydana gelen değişiklikler zincirleme tepkiler ile hem ülke hem de dünya ekonomisi üzerinde çeşitli etkiler yaratmaktadır. Dünya ekonomileri açısından meydana getirdiği uzun dönemli makro etkiler nedeniyle petrol fiyatları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki birçok araştırmaya konu olmuştur. Dolayısı ile bu çalışmada, dünya ekonomilerinin yanı sıra Türkiye için yapılan literatüre dikkat çekmek ve bu alanda yapılan çalışmaların yetersizliğini vurgulamak amacıyla, ham petrol fiyatlarındaki oynaklık ile Gayri Safi Yurt içi Hasıla arasındaki ilişki 1970-2013 döneminde Türkiye için Zaman Serisi kapsamında çeşitli birim kök testleri ile durağanlık bilgileri elde edilmeye çalışılmıştır. 1970-2013 dönemi verileri ele alındığında, zaman serisinin durağan olduğu yapılan birim kök testleri sonucunda görülmüştür. Çeşitli regresyon analizleri (En Küçük Kareler Yöntemi, Tamamen Modifiye Edilmiş En Küçük Kareler Yöntemi, Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi, Standart Koentegrasyon Regresyonu) yardımı ile de değişkenler arasında ilişki olup olmadığı tespit edilmesi ile modelin anlamlı olduğu sonucuna varılmıştır. Son olarak VAR analizi kapsamında gecikme süresi optimal bulunduğundan Granger nedensellik ortaya çıkmış ve GDP' den OIL' e doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Yapılan analiz sonucunda ham petrol fiyatlarının Türkiye Gayri Safi Yurtiçi Hasılası Üzerinde harekete geçirecek bir etki olduğu gözlenmiştir. Zaman serisi kapsamında petrol fiyatı ile GDP arasında tek yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur.

The most fundamental energy input either for the past, present or the future, oil is one of the top issues to be handled by economists and governors. Therefore, changes in petroleum market and petroleum prices cause diverse impacts on both national and world economies by the agency of chain reactions. The relationship between oil prices and economic growth has been studied extensively because of its long term macro impacts with regard to world economies. Hence, a number of root tests and stability information have been tried to be gathered within the scope of the relationship between fluctuation in crude oil prices and Gross Domestic Product in the period 1970-2013 Time Series for Turkey. During the period between 1970-2013 unit root tests are shown that the level and volatility of time series is stationary. It has been concluded that the model is significant through various regression analyses (Least Squares, Fully Modified Least Squares, Dynamic Least Squares, Canonical Cointegrating Regression) to see whether there is a relationship among the variables. Finally, as the delay time has been found to be optimal in the VAR analysis, Granger causality has appeared and it is deduced that there is a one-way causality from GDP to OIL. As a result of the analysis made crude oil prices have an effect on mobilizing it is observed that Turkey's gross domestic product. It was found that there is a relationship between oil price and GDP in the context of time series.