Abstract:
10 Mayıs 1923 tarihinde Nahçıvan’da dünyaya gelen eğitimini tamamladıktan sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin istihbarat teşkilatında değişik alanlarda görevler yaparak general rütbesine kadar yükselen, 1991 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ni terk ederek hayatını Azerbaycan halkına adayan ve 12 Aralık 2003 tarihinde hakkın rahmetine kavuşan Azerbaycan’ın Umum Millî Lideri Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in yüzüncü doğum yılı münasebetiyle bu çalışma kaleme alınmıştır. Bilindiği üzere Azerbaycan’ın Araplarla ilk teması Azerbaycan fethiyle gerçekleşmiştir. Azerbaycan, Ömer b. el-Hattâb (ö. 23/644) döneminde Nuaym b. Mukkarin tarafından 22/642 yılında fethedilmiştir.
Çalışma; “Azerbaycan’ın Araplarla İlk Teması”, “Azerbaycan’ın Umum Millî Lideri Haydar Aliyev”, “Azerbaycan ve Arap Dünyası”, “Suudi Arabistan ve Azerbaycan”, “Mısır ve Azerbaycan”, “Ürdün ve Azerbaycan”, “Suriye ve Azerbaycan”, “Filistin ve Azerbaycan”, “Lübnan ve Azerbaycan” gibi başlıklarla ele alınmıştır. Ayrıca Arap dünyasında Haydar Aliyev ve Azerbaycan hakkında yazılan bazı makalelere de dikkat çekilerek gerekli bilgiler aktarılmıştır. Haydar Aliyev’in gerek SSCB bünyesinde gerekse Azerbaycan Devlet Başkanı olarak Arap dünyası ve bazı Arap liderleriyle yaşadığı bazı temaslara işaret edilmiştir. Ayrıca Arap medyasında konuyla ilgili tespit edilen sınırlı sayıda birkaç habere de yer verilmiştir. Bu veriler ışığında Aliyev ve Azerbaycan’ın Arap dünyası ile yaşadıkları bu temaslar irdelenmek üzere her iki taraftan ilgililerin dikkatlerine sunulması hedeflenmiştir. Böylece elde edilen bulgular çerçevesinde yapılacak durum tespitini, ilgililerin dikkatine sunularak gereken adımların atılması hususunda yol gösterici bir rapor olması amaçlanmıştır.
