Toplumun elektronik atıkların bertarafı ve geri dönüşümü hakkındaki yaklaşımına dair bir araştırma

Abstract

Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipman (e-atık), bir veya daha fazla elektrik iletim elemanı içeren son kullanma tarihi geçmiş malzemelerdir. Atık olarak çıkan bu maddeler niteliklerine göre değerlendirilmediği takdirde çevre, insan sağlığı ve ülke ekonomisi için sorun oluşturmaktadır. E-atıkların farkındalığını ve uygun şekilde bertarafını sağlayabilmek için çevresel kaygı ile empati ve ahlaki norm değerleri önemlidir. Bu kapsamda mevcut çalışmada, toplumun e-atık ve çevre konusundaki bilinç düzeyi ve davranışlarını ölçmek için empati, kişisel ahlaki norm ölçekleri, farkındalık ve çevreye karşı sorumluluk gibi kavramlar temel alınarak bir anket çalışması yapılmıştır. Çalışmada elde edilen verilere "IBM SPSS Statistics 25" programı uygulanarak güvenilirlik analizi, normallik dağılımı analizi, korelasyon ve regresyon analizleri, bağımsız örneklem T Testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Bu sayede toplumun e-atık konusundaki bilinç düzeyinin, çevresel kaygının ve çevreye yönelik empati ve ahlaki normların belirlenmesine olanak sağlayan anket sonuçları, ölçeklerin kendi içerisinde değerlendirilmesini ve sosyo-demografik faktörlerden ne ölçüde etkilendiğinin tespitini sağlamıştır. Çalışma sonuçlarına göre, çevresel kaygı (p=0,000; R=0,417), çevre kirliliğinin farkındalığı (p=0,000; R=0,883), çevresel sorumluluk (p=0,000; R=0,655), kişisel ahlaki norm (p=0,000; R=0,576) ve eğitim durumu (p=0,005; R=0,215) ile empati ve ahlaki norm arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Ayrıca büyümenin sınırlı olduğu fikri (p=0,000; R=0,808), insan merkezci olmama durumu (p=0,000; R=0,593), doğanın dengesinin kırılganlığı (p=0,000; R=0,569), eğitim durumu (p=0,001; R=0,262) ve çocuk sahibi olma durumu (p=0,000; R=-0,290) ile çevresel kaygı arasında da anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Bununla birlikte demografik ölçütler incelendiğinde medeni durum ile çevresel kaygı (p=0,000, F=9,085) ve empati ve ahlaki norm (p=0,040, F=3,283) anlamlı bir ilişki içerisindedir. Bekar katılımcıların, evli ve diğer seçenekleri seçen katılımcılardan daha fazla çevresel kaygı ve empati ve ahlaki normlara sahip olduğu belirlenmiştir. Yaş aralıkları ile empati ve ahlaki norm arasında da anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (p=0,049, F=2,435). En fazla empati ve ahlaki norma sahip katılımcıların 35-44 yaş arasındakiler olduğu belirlenmiştir. Ancak cinsiyet, gelir düzeyi ve çocuk sahibi olma durumu ile çevresel kaygı ve empati ve ahlaki norm arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.

Waste Electrical and Electronic Equipment (e-waste) is expired materials containing one or more electrical transmission elements. If these waste materials are not evaluated according to their qualities, they pose a problem for the environment, human health and the country's economy. Environmental concern, empathy and moral norm values are important to ensure awareness and proper disposal of e-waste. In this context, in the current study, a survey was conducted based on concepts such as empathy, personal moral norm scales, awareness and responsibility towards the environment in order to measure the awareness level and behaviors of the society on e-waste and the environment. By applying the "IBM SPSS Statistics 25" program to the data obtained in the study, reliability analysis, normality distribution analysis, correlation and regression analyzes, independent sample T Test and one-way analysis of variance (ANOVA) were performed. In this way, the results of the survey, which allow the determination of the level of consciousness of the society on e-waste, environmental concern, empathy and moral norms for the environment, have enabled the scales to be evaluated within themselves and to determine to what extent they are affected by socio-demographic factors. According to the results of the study, environmental concern (p=0.000; R=0.417), awareness of environmental pollution (p=0.000; R=0.883), environmental responsibility (p=0.000; R=0.655), personal moral norm (p=0.000; R =0.576) and educational status (p=0.005; R=0.215), a significant relationship was found between empathy and moral norm. In addition, the idea of limited growth (p=0.000; R=0.808), non-anthropocentrism (p=0.000; R=0.593), fragility of nature's balance (p=0.000; R=0.569), educational status (p=0.001; R=0.262) and having a child (p=0.000; R=-0.290) were also found to be significantly correlated with environmental concern. However, when demographic criteria are examined, there is a significant relationship between marital status and environmental concern (p=0.000, F=9.085), empathy and moral norm (p=0.040, F=3.283). Single participants were found to have more environmental concern and empathy and moral norms than participants who were married and chose other options. A significant relationship was also found between age ranges and empathy and moral norm (p=0.049, F=2.435). It was determined that the participants with the most empathy and moral norms were between the ages of 35-44. However, no significant relationship was found between gender, income level and having a child, environmental concern, empathy and moral norm.