Özet:
Qin Hanedanlığının yıkılmasının ardından MÖ 202 yılında kurulan Han Hanedanlığı, Çin tarihi açısından bir dönüm noktası olarak görülmektedir. MÖ 140 yılında Batı Han Hanedanlığı İmparatoru Han Wu Di’nin akılcı ve stratejik politikalar izlemesinin sonucunda dışa açılım politikası uygulanmıştır. Bu dışa açılım politikası doğrultusunda, Çin dış dünyayı tanıyarak diğer ülkeler ile ilişkilerini güçlendirmiştir. Söz konusu politika çerçevesinde, Han Wu Di Çin için tehdit teşkil eden Hunları yok etmeyi amaçlayarak Hunlara karşı çeşitli ittifaklar kurma yoluna gitmiştir.
MÖ 138 yılında Han Wu Di, Orta Asya’da bulunan kavimlerden biri olan Yuezhilar ile Hunlara karşı ittifak kurmak amacıyla Zhang Qian’i Batı Bölgesi’ne elçi olarak göndermiştir. Yuezhilara giden yol Pamir Dağları’ndan Ferghana ve Baktriya’ya kadar uzanmakta ve Hun topraklarından geçmektedir. Bu yüzden Zhang Qian hedefine ulaşamadan Hunlar tarafından esir alınmıştır. Zhang Qian, 10 yıl kadar Hun topraklarında esir kalmıştır. Bu sayede Zhang Qian; Hunların kültürleri, yaşam tarzları, gelenekleri, strateji ve politikaları hakkında bilgi sahibi olmuştur. Batı Bölgesi’nde gördüğü halk ve devletlerin coğrafyası ile sosyal, siyasi, askeri, iktisadi ve kültürel yapısı hakkında geniş çaplı bilgiler toplayan Zhang Qian, bunları bir rapor haline getirmiştir. Bu rapor, Tarih Kayıtlarında “Dayuan Monografisi” ve Han Kayıtlarında “Batı Bölgesi Monografisi” ile “Zhang Qian Biyografisi’nde” geçmektedir. Zhang Qian’in Çin’in batısında bulunan Batı bölgesi ve Orta Asya hakkında detaylı bilgi veren bu rapor; Orta Asya, Orta Doğu ve Kafkasya’da bulunan eski etnik grupların tarihinin araştırılması bakımından önemli kaynaklardır. Çünkü Zhang Qian’in seyahatleri Çin’in yabancı olduğu Batı Bölgesi ile olan siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel ilişkilerinin başlamasına ve gelişmesine sebep olmuştur.
Çalışmamızda, Zhang Qian’in elçi olarak Batı Bölgeleri’ne görevlendirildiği iki büyük seyahati, seyahatler ile ilgili raporu ve bu seyahatlerin sonuçları ele alınacaktır. Ayrıca, Zhang Qian’in seyahatlerinin Hun ve Çin ilişkisine olan etkileri ve o dönemde Çin’in Hun ve Orta Asya politikası incelenecektir.