Bu makalede Osmanlı Devleti‟nin XVI. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu ve Rumeli
Beylerbeyliklerinde uyguladığı vergi muâfiyetinin sebepleri, muâfiyet verdiği vergiler, devletin ve
halkın muâfiyete bakıĢı Mühimme Defterleri‟nden tespit edilen hükümler doğrultusunda
köprücülük örneğinde incelenmeye çalıĢılmıĢtır. Bu cümleden olmak üzere bu makalenin konusunu
köprülerin inĢa edilmesi, bakımı ve tamiri, köprücülerin görevleri ve bu göreve atanma
prosedürleri, köprücülerin muâfiyet prosedürü, muâf oldukları vergiler ve köprücülerin vergi
muafiyeti konusunda yapılan suistimaller oluĢturmaktadır.
Köprücülerin görevi köprülerin bakımını, tamirini yapmak ve yolcuların güvenliğini
sağlamaktı. Osmanlı Devleti, köprücülere bu stratejik hizmetleri karĢılığında vergi muâfiyeti
tanımıĢtı. Devletin XVI. yüzyılın ikinci yarısında yaĢadığı ekonomik ve sosyal sıkıntılar halkın
vergi vermemek için gerekli olmayan yerlere köprü inĢa etmelerine ve köprücü olduklarını iddia
etmelerine yol açtığı gibi köprücülerin görevlerini yerine getirmemelerine de sebep olmuĢtur.
Makalenin kaynağını oluĢturan Mühime Defterlerine Divân-ı Hümâyun‟da alınan kararlar
kaydedilirdi. Bu sebeple Mühimme Defterleri, Osmanlı Devleti‟nin siyasi, içtimai, askerî ve
iktisadi yapısı hakkında önemli bir kaynaktır
Ġn this article, it has been aimed to examine, on the köprücülük and in accordance with the
decrees contained in Mühimme defters, the reasons behind the tax exemption applied by the
Ottoman State for Anatolian and Rumelian Provinces in the second half of the XVIth century, as
well as the types of exempted taxes and the perception of state and society towards tax
exemption.Therefore, the subject of this article covers the establishment of bridges, maintenance
and repair of the bridges, the duties of the köprücü, exemption procedure of köprücü, tax
exemptions which köprücü was subjected to and the abuse of tax exemption of the köprücü.
The duties of the köprücü were to maintenance and repair to the bridges and provided the
safety of the passengers. The Ottoman State had granted tax exemption for the „köprücü‟ who
carried out a strategic mission, in return of his service. The economic and social depression
encountered by the Ottoman State throughout the second half of the XVIth century have led the
people to claim themselves being köprücü to avoid tax charge, and led to köprücü failure to fulfill
his duties. The Mühimme defters on which the decisions taken in the Divân-ı Hümâyun have been
recorded are some important resources concerning the political, social, economical and military
structure of the Ottoman State.
