Sınıf öğretmeni adaylarını müdür yetkili öğretmenliğe hazırlama üzerine bir eylem araştırması

Abstract

Türkiye'de sınıf öğretmenleri eğitim fakültelerinden mezun olduktan sonra, ilk atamalarının birleştirilmiş sınıflı okullara yapılması durumunda müdür yetkili öğretmenlik yapmak zorunda kalmaktadırlar. Lisans eğitimleri sırasında teorik olarak almış oldukları "Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi" dersinde edindikleri bilgiler dışında, okul yönetimi yeterliliğine sahip olamayan öğretmenler çeşitli problemlerle karşı karşıya kalabilmektedirler. Buna karşın müdür yetkili öğretmenlik yapmak zorunda kalabilecek sınıf öğretmenlerinin yetiştirilmesi noktasında eksiklikler göz ardı edilmektedir. Bu araştırmanın amacı, müdür yetkili öğretmenliğe hazırlama konusunda mevcut uygulamalarla ilgili olarak okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşlerini alarak eksiklikleri belirlemek, hazırlanan eylem planlarının müdür yetkili öğretmenliğe hazırlama konusunda işlevselliğini ve sınıf öğretmenlerinin müdür yetkili öğretmenliğe hazırlanmalarında alınması gereken önlemleri ortaya koyabilmektir. Nitel araştırma yaklaşımlarından eylem araştırması olarak tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu, Nevşehir ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokullarda görev yapan 6 okul müdürü, 2016 yılında bir devlet üniversitesinden mezun olarak müdür yetkili öğretmenlik yapan ya da halen yapmakta olan 8 öğretmen ve aynı üniversitede "Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi" dersini alan sınıf öğretmeni adayları oluşturmaktadır. Çalışma grubu belirlenirken amaçlı örneklemden hareketle okul müdürleri ve sınıf öğretmenleri için ölçüt örnekleme ve kartopu örneklemesi, sınıf öğretmeni adayları için ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen, uzman görüşü alınarak pilot uygulamalarla son şekli verilen yarı yapılandırılmış görüşme formları, gözlem formları, araştırmacı tarafından hazırlanan ve uzman görüşü alınan açık uçlu, çoktan seçmeli, boşluk doldurmaları, kısa cevaplı sorular ve uygulama ödevleri kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde ise betimsel analiz ve içerik analizi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda sınıf öğretmenlerinin müdür yetkili öğretmen olarak göreve başladıklarında okul yönetimi konusunda zorlandıkları ve yaşadıkları zorlukların temel nedeninin üniversitede sınıf öğretmenlerine okul yönetimi konusunda yeterince eğitim verilmemesi olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca müdür yetkili öğretmen olarak göreve başlayan sınıf öğretmenlerine milli eğitim müdürlüğü tarafından okul yönetimiyle ilgili hizmetiçi eğitimlerin verilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Müdür yetkili öğretmenlerin en çok zorlandıkları konuların ise sırasıyla; "Öğrenci İşlerinin Yönetimi", "Okul İşletmesinin Yönetimi", "Eğitim-Öğretim Hizmetlerinin Yönetimi", "İnsan Kaynaklarının Yönetimi" ve "Okul, Aile ve Çevre İlişkilerinin Yönetimi" olduğu belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerine okul yönetimi ile ilgili uygulamalı eğitimlerin verilmesi gerektiği çözüm önerisi olarak sunulmuştur. Müdür yetkili öğretmen olacak sınıf öğretmenlerinin en çok resmi yazışmalar, Doküman Yönetim Sistemi kullanımı, e-Okul kullanımı ve Milli Eğitim Bakanlığı Bilişim Sistemleri kullanımı konularında eğitimlere ihtiyaç duyduğu belirlenmiştir. Eylem planlarının uygulanmasında sonra sınıf öğretmeni adaylarının müdür yetkili öğretmenlik konusunda görüşlerinin değiştiği, kendilerini bu konuda daha yeterli ve donanımlı hissettikleri, okul yönetimini uygulamalı olarak işlemenin etkili ve verimli bir yöntem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonunda sınıf öğretmeni adaylarını müdür yetkili öğretmenliğe hazırlamada uygulamalı derslerin yanı sıra, okullarda okul yönetimiyle ilgili stajların yaptırılması ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okul yönetimi işlerinde kullanılan elektronik uygulamalara eğitim amaçlı olarak sınıf öğretmeni adaylarının da erişiminin sağlanması önerileri getirilmiştir.

In Turkey, after graduating from education faculties, primary school teachers have to work as teachers with principals authority in case their first appointments are made to schools with multigrade classrooms. Teachers who do not have school management proficiency may face various problems, apart from the knowledge they have acquired in the "Turkish Education System and School Management" course, which they have taken theoretically during their undergraduate education. Despite this, the deficiencies in the training of primary school teachers, who may have to work as a principal authorized teacher, are ignored. The aim of this research is to determine the deficiencies by taking the opinions of school principals and teachers regarding the current practices in preparing for principal-authorized teaching, to reveal the functionality of the prepared action plans in preparing for principal-authorized teaching, and to reveal the precautions to be taken in preparing primary school teachers for principal-authorized teaching. The study group of the research, which was designed as an action research from qualitative research approaches, consisted of 6 school principals working in primary schools affiliated to the Ministry of National Education in Nevşehir province, 8 teachers who graduated from a public university in 2016 and primary school teacher candidates who took the course "Turkish Education System and School Administration" at the same university. While determining the study group, criterion sampling and snowball sampling were used for school principals and primary school teachers, and criterion sampling method was used for primary school teacher candidates. Semi-structured interview forms, observation forms, open-ended, multiple-choice, fill-in-the-blank, short-answer questions and application assignments prepared by the researcher and expert opinion were used as data collection tools in the research. In the analysis of the data, the descriptive analysis method was used. In the analysis of the data, descriptive analysis and content analysis methods were used. At the end of the research, it was revealed that the classroom teachers had difficulties in school management when they started to work as the principal authorized teacher and the main reason for the difficulties they experienced was that the primary school teachers were not adequately trained in school management at the university. In addition, it was concluded that in-service trainings related to school administration were not provided by the National Education Directorate to the primary school teachers who started to work as teachers authorized by the principal. The subjects that the principal authorized teachers have the most difficulty are respectively; It has been determined that "Administration of Student Affairs", "Administration of School Business", "Administration of Educational Services", "Administration of Human Resources" and "Administration of School, Family and Environmental Relationships". It was presented as a solution proposal that practical training should be given to primary school teachers about school administration. It has been determined that the primary school teachers, who will be the principal authorized teachers, mostly need training on official correspondence, the use of the Document Administration System, the use of e-schools and the use of the Ministry of National Education Information Systems. After the implementation of the action plans, it was concluded that the views of the primary school teacher candidates about being a principal authorized teacher changed, they felt more competent and equipped in this regard, and that it was an effective and efficient method to practice school administration. At the end of the research, suggestions have been made to prepare prospective primary school teachers for teaching with a principal, as well as to provide internships related to school administration at schools and to provide access to electronic applications used by the Ministry of National Education for educational purposes for primary school teacher candidates.