Abstract:
“Hazar ötesi Oğuz toprağı” olarak bilinen Horasan’dan Anadolu’ya yönelen Barak Türkmenleri, Erzurum, Erzincan ve Sivas yoluyla göçerek Yozgat’a yerleşir. Yozgat’ı yurt edinen ve Orta Anadolu’daki asıl vatanları olarak gören Barak Türkmenlerinden bir kısmı çevre illere dağılırken, önemli bir bölümü de 17. yüzyılın sonlarına doğru Rakka’ya sürgün edilirler. Barak Türkmenlerinin Rakka’ya sürgün edilmesi sırasında, bazı sülâlelerin diğer Türkmen aşiretleri arasına karışarak birlikte yaşamaya başlamaları sebebiyle, Yozgat yöresinde Barak Türkmen varlığı devam etmiştir. Özellikle Bayat boyunun Dulkadirli koluna bağlı Beğdili Türkmenleri ile iç içe yaşayan Barak Türkmenleri için Yozgat ve çevresi kadim bir yerleşim merkezi özelliği taşır. Yozgat’ın Sarıkaya ilçesine bağlı köylerden biri “Baraklı” adını taşır. Daha önce Yerköy ilçesine bağlı iken şimdi Çiçekdağı’na bağlanan bir köyün adı da “Baraklı”dır. Çorum’un Bayat ilçesine bağlı “Barak” köyünün Yozgat’tan göç eden Barak Türkmenleri tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Bugün Amasya’nın Taşova ilçesine bağlanan Aşağı Baraklı ve Yukarı Baraklı (Özbarak ) köylerinde yaşayan Türkmenlerin de Yozgat’tan gittikleri söylenmektedir. Kırıkkale’nin Delice ilçesine bağlı “Baraklı” köyü / Keskin ilçesine bağlı “Barakobası” köyünde yaşayan Türkmenler de Yozgat’tan göçen konar-göçer Türkmenlerdir. Yozgat, Nevşehir ve Kayseri başta olmak üzere yerleşim yeri adları ile birlikte arazi adları ve sülâle adları da araştırıldığında bu şehirlerdeki Barak Türkmen varlığı daha iyi değerlendirilmiş olacaktır. Ayrıca Yozgat yöresindeki “Barak”, “Baraklı”, “Barak Oğulları”, “Barak Uşağı” gibi bazı sülâle adlarının zamanla “Arap”, “Araplı”, “Arap Oğulları”, “Arap Uşağı” olarak da söylenmeye başlandığı bilgisi araştırmaya değer bir konudur. Yozgat ile komşu illerden Nevşehir’de “Aşağı Barak”, “Yukarı Barak” ve “Bel Barak”, Kayseri’de “Şıhbarak” gibi köylerin bulunması da dikkate değer.
Bildiride Yozgat, Nevşehir ve Kayseri’de yaşayan sözlü kültür kaynaklarından hareketle elde edilen bilgiler, yazılı kaynaklarla desteklenip “Sözlü Tarih” kapsamında değerlendirilecek ve Barak Türkmenlerinin Yozgat, Nevşehir ve Kayseri’deki izleri ortaya konmaya çalışılacaktır.
