Sumerliler, kendi zamanlarını aşan uluslararası bir üne sahiptir. Bunda onlardan geriye kalan kültürel miras kadar bizi onunla tanıştıran uzmanların da payı vardır. 1869 yılında Sumerli adı telaffuz edildi edileli haklarında yapılan çalışmalar bugün merakımızı büyük ölçüde giderecek düzeydedir. Sumerlinin dili, coğrafyası, mimari becerileri, geçim faaliyetleri, siyasi ilişkileri, ilahileri, inançları ve mitleri hakkında artık kapsamlı bilgiye sahibiz. Gene de Sumerlinin kimliği, keşfedildikleri günden beri merak uyandırmıştır. Buna bağlı olarak farklı görüşler sunulmuştur. Dil yönünden yaklaşarak Sumerliler ve çağımız arasında bağ kurmaya İskit dili, Turan dili, Sami dili, Hint-Avrupa dilleri, Fin-Ugor dilleri, Bantu dilleri ve Çin dili dayanak olmuştur. Sumerce'nin bir Turan dili olan Türkçe ile dikkate değer benzerlikler paylaştığı ifade edilmiştir. Geçen yüzyılın ilk yarısında Fritz Hommel, ikinci yarısında O. Nedim Tuna Sumerce ve Türkçe sözcükleri karşılaştırmış, ses getiren bulgular elde etmişlerdir. Diğer yandan, brakisefal, dolikesefal veya armenoid tanımlamalarıyla kimlik meselesine yanıt aranmıştır. Buna ek olarak, Sumer yurdunda yükselen kültürü besleyen kaynağın genelde Mezopotamya'nın yerlisi olmadığı kabul edilmiştir. Böylece, bilim dünyası Sumerli kimliği ve dili konusunda yaşadığı fikir ayrılığından kurtulamamıştır. Yine, çivi yazısının güncel alfabeye aktarılmasında ve çevirisinde farklı değerlerin ortaya çıkması başka bir sorun oluşturmuştur. Bu tartışmalı ortam farklı dönemlerde farklı kavramlar üretmiştir. Süreçte, non-semitik tanımı son zamanlara kadar Sumerlileri tanımlamak için kullanılan yaygın ifade biçimiyken başka bir dille akrabalığı olmayan dilleri tanımlamakta kullanılan 'izole' onun yerini almış görünür. Şartların elverdiği ölçüde erişilebilen verinin gözden geçirilmesiyle ortaya konulan bu çalışmada, Sumerli ve Türk kültürlerinin arasındaki ilişki sorgulanmıştır. İki kültür arasında varlığı saptanmış olan benzerliklere veya denkliklere yenilerinin eklenip eklenemeyeceği hususunda geçerli bir çıkarımda bulunmak amaçlanmıştır. Arkeoloji, Antropoloji veya Dil Bilimlerinden yararlanarak bilime katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Sumerli ve Türk kültürlerinin mukayesesi 3 bölümde ele alınmıştır. Birinci bölümde, Sumerli kimliği hakkında ileri sürülen görüşler, savlar paylaşılmıştır. İkinci bölümde, Sumerli ve Türk kültürleri karşılaştırılmış, iki kültürün benzer veya denk görünen kültür öğeleri işlenmiştir. Kültürel kavram özelliği taşıyacak sözcüklere başvurulmuş ve bu benzerliklerin yanında arkeolojik malzemeye başvurulmuştur. Üçüncü bölüm, dil bakımından yapılan karşılaştırmalara ayrılmıştır. Önce, Fritz Hommel, O. Nedim Tuna, Salih Çeçen ve L. Gürkan Gökçek'in çalışmalarında verilen karşılaştırmalara yer verilmiştir. Sonra bu çalışma süresince elde edilen bulgular paylaşılmıştır. Çoğunluğu sözcük düzeyinde kalan mukayeseye birkaç dilbilgisi özelliği de eklenmiştir. Dördüncü bölüm ise sonuç bölümüdür. Buraya kadar üç bölümde işlenen konuya dair çıkarımlar ve varsayımlar paylaşılmıştır. Bu çalışma üç aşamada tamamlanmıştır. İlk aşamada kaynaklar derlenmiştir. Sonraki aşamada kaynaklar gözden geçirilerek konuyla alakalı veriler bir araya toplanmış, sınıflandırılmıştır. Üçüncü aşamada karşılaştırma ve değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sumer, Türk, Kültür, Mezopotamya, Diller.
Sumerians have an international fame going beyond their own period. This is mostly thanks to the cultural heritage remained from them. Since the name Sumerian was discovered, the studies about them have reached a level to overcome our curiosity. We have comprehensive information about Sumerian's language, geography, architectural abilities, economic activities, political relations, hymns, believes and myths now. However, the Sumerian identity has ever been wondered since the notion Sumerian came out and this yielded not only one but various ideas. In order to asociate the Sumerians with our time by using linguistic data, Scythian, Turanian Semitic, Indo European, Fin-Ugor, Bantu languages and Chinese were handled or defended as basis. Turkish, one of the Turanian languages, was asserted to share remarkable similarities with Sumerian's. Fritz Hommel in the first half of the last century and O. Nedim Tuna in the second half compared Sumerian to Turkish and they got resounding results. On the other hand, the answer to the Sumerian Question for identity was seeked by definitions like brachycephalic, doliocephalic or armenoid. In addition to this, mostly that the original resourse feeding the Sumerian culture had been exotic was defended. Thus, the scholars' world could not fall out of seperate ideas on Sumerian language and identity. Difference in transliteration or translation of Sumerian cuneiforms became another problem. So the controversies brought different terms in decades. While non-semitic was a prevalent concept for example, it seems to have been replaced with isolated now, an adjective used to define languages having no linguistic affiliation with any other language. In this study coming out with the review of the data compiled to the possible degree, the relation between Turkish and Sumerian cultures was questioned. The aim is to see if it is possible to add new findings to the present similarities or equalities, using archaelogical, anthropological and linguistic information. So, the comparison was dealt within three parts. The first shares the opinions or arguments that already put forth about the Sumerian identity. In the second part, collected cultural elements regarding Sumerians and Turks is compared to define the relation. Both archaelogical and linguistic material is checked hereby. The third part features the previous linguistic comparisons. At the beginning, output of the studies by Fritz Hommel, O. Nedim Tuna, Salih Çeçen and L. Gürkan Gökçek is given respectively. Later, the findings of this study is shared. The study was thus completed within three phase. Initially the resourses of information concerning both cultures were compiled to a certain extent. Review of them with classification follows the first step. In the third phase, the classified findings are compared and assessed. Key Words: Sumerian, Turkish, Culture, Mesopotamia, Languages.
