Rızâeddin b. Fahreddin’in Fürû-i fıkıhla ilgili görüşleri

Abstract

Dünyanın birçok bölgesinde Müslümanlar arasında görülen modernleşme ve ihya hareketi Rusya’da 1800’lü yıllardan 1920’lere kadar sürmüş ve bu hareket sadece eğitim alanında değil, dinî alanda da etkili olmuştur. Rusya’da bu alanda faal olup inisiyatif alan birçok parlak simalar olmuştur. Bu dönemde yaşayan aydınlardan birisi de Rızaeddin b. Fahreddin’dir. Müslümanlar açısından İdil-Ural Bölgesinin coğrafî şartları ve ülke idaresinin siyasî refleksleri itibari ile özel oluşundan dolayı Müftü Rızaeddin’in fıkhî yönü ayrıca dikkat çekmektedir. Onun hakkında yapılan daha önceki çalışmalarda; hadisçiliği, dilciliği ve eğitimciliği incelenmiş olsa da, uzun yıllar üstlendiği kadılık ve müftülük tecrübeleri ve faaliyetleri üzerinde ayrıca durulmamıştır. Kendi dönemi itibari ile Rusya Müslümanlarının dünya Müslümanlarından izole edilmiş yapısı, bölgede yaşanan sosyolojik olaylar karşısındaki deneyim ve uygulamaları, ağır şartlar altında verdikleri dini yaşam mücadelesi, İslam hukukunun ilke ve gayeleri açısından incelenmeye değer bir örneklik teşkil etmektedir.