Abstract:
Bu çalışmanın konusu, Oş ili şehir merkezi Özbek ağzının ses bilgisi yönünden eş zamanlı ve karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Oş ilinin merkez Özbek ağzı, standart Özbek Türkçesi ile karşılaştırılmış, yazı dili ve ağız arasındaki benzer ya da farklı olan seslik hususiyetler tespit edilmeye çalışılmıştır. Gerekli görülen durumlarda tarihî Türk yazı dillerine de başvurulmuştur. Tez; Giriş, Birinci Bölüm (Oş İli), İnceleme (Ses Bilgisi), Metinler ve Dizin bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, yöntemi, bölümlerin içeriği, kaynak kişiler ve dizin hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde; Oş ilinin coğrafyası ve yeryüzü şekilleri, iklimi ve bitki örtüsü, akarsuları, nüfusu ve etnik durumu, yaşam tarzı ve gelir kaynakları, Oş adı, tarihi ve Özbek Türkçesinin Oş ağzı hakkında genel bilgiler bulunmaktadır. İnceleme bölümünde Oş merkez Özbek ağzında bulunan ünlü türleri, ünlü uyumları, ünlü değişmeleri, ünsüz türleri, ünsüz uyumları ve ünsüz değişmeleri ele alınmıştır. Bu bölümden elde edilen veriler sonuç kısmında değerlendirilmiştir. Tezin yazım aşamasında faydalanılan eserlerin bibliyografik künyeleri Kaynaklar bölümünde sıralanmıştır. Metinler bölümü, tarafımızca derlenip çözümlenen ve incelememize temel teşkil eden metinleri içerir. Ayrıca çalışmanın sonunda metinlerde geçen kelimelerin anlamlarını ve kullanıldığı yerleri gösterir bir dizin bulunmaktadır.
The topic of this study is synchronic and comparative analysis of the Uzbek dialect of Osh region’s city centre in terms of phonetics. The Uzbek dialect in Osh region’s centre was compared to standard Uzbek language; and the similarities and differences of phonetical characteristics between written language and spoken language were attempted to determined. When it was necessary, historical Turkish written languages were referred. Thesis consists of Introduction, First Chapter (Osh Region), Analysis (Phonetics), Texts, and Index. In the introduction part, the aim and method of the study, the content of chapters, and information about source people and index were given. In the first chapter, general information about the geography and landforms of Osh region, its climate, vegetation cover, rivers, population, ethnicity, life style, and sources of income, the name Osh, its history, and Osh dialect of Uzbek language was given. In the analysis part, vowel types, vowel harmonies, vowel changes, consonant types, consonant harmonies, and consonant changes were discussed. The information obtained from this chapter was evaluated in the conclusion part. Bibliographic records of the works used in the thesis were listed in Sources part. The part of texts consists of texts which were compiled by us and were the basis of the analysis. In addition to this, there is a index in the end of the study where meanings and places of use of words existed in the texts were stated.
