Geçmişten günümüze sözlü kültür ortamında icra edilmekte olan fıkralar, anonim halk
edebiyatının konusu ve örneklerinin sayısı bakımından en zengin, en renkli türlerinden
biridir. Halkın müşterek yaratma gücünden beslenen fıkralar, güldürmek, bir düşünceyi
açıklamak, bir tezi savunmak, bir kişiyi ikna etmek gibi değişik amaçlarla anlatılırlar. Fıkra
tipleri ise belirli bir sosyal çevre veya zümre ile bir düşünüş ve davranış biçimini temsil
yeteneği kazanan tiplerdir.
Bu çalışmada Mersin'in Erdemli ilçesinde fıkra anlatma geleneği içerisinde önemli bir
yeri olup mahalli fıkra tipi olarak değerlendirilmesi gereken "Mudahhar fıkraları" ele alınıp
incelenmiştir. Tarihi süreç içerisinde bölgede yaşayan Yörüklerin konar-göçer yaşam
tarzından yerleşik düzene geçmeye başlamaları, sosyokültürel hayatta önemli değişimler
meydana getirmiştir. Bu değişimler kimi zaman mizahi yolla çeşitli anlatılarda, özellikle
fıkralarda konu edilmiştir.
Makalede, Erdemli merkez ve köylerinden derlenen 15 adet Mudahhar tipine bağlı
fıkra örneği, biçim ve içerik bakımından tahlil edilmiştir. Ayrıca Mudahhar tipinin, Mersin
fıkra anlatma geleneği içerisindeki yeri üzerinde durulmuş, bu fıkraların yörenin
sosyokültürel yaşamındaki işlevlerine değinilmiştir. İncelememiz sonucunda söz konusu
yöre insanının konar-göçer yaşam tarzından yerleşik yaşam tarzına geçiş sürecinde
karşılaştığı aksaklıkları, olumsuzlukları, zıtlıkları, "Mudahhar tipi" aracılığıyla dile getirdiği
görülmüştür
The anecdotes that has been occured in oral culture from past to present are one of the
richest kind of anonymous folk literature in terms of subject and numbers of sample. The
anecdotes which are formed by co-creating power of public participation are occured to
entertain, explain an idea and persuade.
In this study, local anecdotes which is name “Mudahhar anecdotes” that are the
important in tradition of telling anecdote in the Erdemli district of Mersin were examined.
Yörüks who become passed from nomadic life in this region have made significant change
in socio-cultural life. These changes took part in anecdotes with humors.
In this article, 15 anecdotes that is anecdotes of Mudahhar type were complied from
Erdemli center and its villages. They were analyzed in terms of form and content. Besides,
types of Mudahhar anecdotes were examined in tradition of telling anecdote in Mersin and
knowledges of socio-cultural life about function of these anecdotes were given. Finally,
when Yörüks passed from nomadic life, they told their problems which is about their life
with type of Mudahhar anecdotes.
