ÖZET Türkler ölenin yeri belli olsun diye mezar odası üzerine geniş bir daire biçiminde toprak veya taş yığarak, piramit biçiminde tümsek yapmaktaydılar. Bu tümsek ölenin önemine göre çok yüksek veya alçak olabiliyordu. "Kurgan" terimi aslında mezarının kendisini değil, mezarın üzerinde yer alan mezarı koruma amaçlı inşa edilmiş toprak tepeyi belirtmektedir. Kurganların yapısal olarak oluşumu çok uzun bir zaman sürecini gerektirmiştir. Yaşanılan bu gelişim üzerinde özellikle İç Asya'daki kültürlerin kat ettiği mesafe etkili olmuştur. Avrasya'nın batı tarafındaki en önemli kurgan alanları olarak Karadeniz'in kuzeyi ve Kafkasya'yı sayabiliriz. Kurgan MÖ 5./4. binyıllarda ortaya çıkmış olsa da, MÖ 8. ve 7. Yüzyıldan itibaren böyle bir mezar tipolojisinin bu bölgede İskitler arasındaki büyüklük, anıtsallık ve kutsallıktaki en büyük ifadesine ulaşmıştır. Genel olarak kurganlardan çıkartılan buluntular Türk tarihi ve kültürü açısından son derece önemlidir. Mezarlar, bize bir çok biçimde yapıldıkları tarihe ilişkin ipuçları verirler. Mezarın tipi, içinde barındırdığı kişinin cinsiyeti, toplumsal konumu, hatta mezarın şekli ve nasıl inşa edildiği konusunda çok şey anlatır. İskitler den yazılı kaynaklar kalmadığı için, kurganlardan ele geçirilen materyaller kapsamlı arkeolojik kaynaklardır. Anahtar Kelimeler: Kurgan, İskitler, Karadeniz'in Kuzeyi, Kafkaslar, Hazarlar
ABSTRACT The Turks were dug in a pyramid-shaped mound by piling up a large circle of earth or stone on the burial chamber in order to make the place of the deceased clear. This mound could be too high or too low for the importance of the death. The term ği kurgan eyi actually refers to the earth hill built to protect the tomb, rather than the grave itself, on the tomb. The structural formation of the kurgans required a very long period of time. This development has been influential especially on the distance traveled by the cultures in Central Asia. As the most important kurgan areas in the western half of Eurasia, we can mention the Black Sea and the Caucasus. Kurgan BC 7 although it emerged in the 5th / 4th millennium BC. From the 8th to the 7th century, such a tomb typology reached its greatest expression in the size, monumentality, and sanctity of the Scythians in this region. In general, the finds removed from the Kurgans are extremely important in terms of Turkish history and culture. The tombs give us clues about the history they were made in many ways. The type of grave tells a lot about the gender, social position, even the shape of the tomb and how it was built. Since there are no written sources of scythians, the materials seized from kurgans are comprehensive archaeological sources Keywords: Kurgan, Scythians, North of the Black Sea, Caucasus, Khazars
