ÖZET ÇİVİ YAZILI KAYNAKLAR IŞIĞINDA ESKİ ANADOLU'DA GÜMÜŞ MADENİ VE KULLANIMI Özlem TOĞRUL KILIÇ Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans, Haziran 2019 Danışman: Dr.Öğr. Üyesi Suzan AKKUŞ MUTLU Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın amacı, Anadolu'da M.Ö. II. Binyıl'da ve M.Ö. I. Binyıl'da Anadolu'da gümüş madeninin kullanım alanlarını belirlemek ve açıklamaktır. Çalışmamızda, M.Ö. II. Binyıl'da Asur Ticaret Kolononileri Çağı'nda ve Hitit Dönemi, M.Ö. I. Binyıl'da Urartu, Lidya ve Frig döneminde gümüş madenini konu alan çivi yazılı belgeler temel kaynak olarak kullanılmıştır. Tezimizde bulunan borç senetleri, mahkeme kayıtları, kaplar ve takılarda gümüş madeninin kullanılması ile ilgili önemli kaynaklardır. Tezimiz iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde M.Ö. II. Binyıl'da Asur Ticaret Kolonileri Çağ'ından bahsettikten sonra bu dönemde gümüş madeninin kullanım alanları olan ganimet olarak ele geçen gümüş madeni, kumaş ticaretinde gümüş madeninin kullanılması, borç senetlerinde, vergilerin ödenmesinde, mahkeme kayıtlarında evlenme-boşanma davalarında ve takıların yapımında gümüş madeninin kullanımlarına değinilmiştir. Hititler Döneminde değişim aracı olarak, eğitim giderlerinde, büyü-kült uygulamalarında, kapların ve takıların yapımında gümüş madeninin kullanımından bahsedilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde, M.Ö. I. Binyıl'da Lidya, Frig ve Urartular'ın gümüş madenini kullanım alanlarından bahsedilmiştir. Lidyalılar döneminde gümüş kaplar, gümüş takılar ve Lidya nekropollerinde ele geçen gümüş eşyalara değinilmiştir. Frig döneminde ilk gümüş sikke örneklerinden bahsedilmiştir. Urartular döneminde gümüş madeninin günlük yaşam gereçlerinde kullanılmasından bahsedilerek gümüş madeninden yapılan takı örneklerine değinilmiştir. Gümüş madeni, Anadolu'da birçok alanda kullanılan önemli bir madendir. Değişim aracı olarak kullanılan temel madenlerden biri olan gümüş, daha sonraki yıllarda günlük yaşamda sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Tezimizde günümüze kadar yapılan kazılardaki verilere göre kullanım alanları belirlenmiştir. Yapılacak kazılara göre gümüş madeninin farklı kullanım alanlarıda ortaya çıkabilecektir. Anahtar Kelimeler: Anadolu, Gümüş, Maden, Ticaret, Hitit.
ABSTRACT SILVER MINE AND ITS USAGE IN THE ANCIENT ANATOLIA IN THE LIGHT OF THE CUNEIFORM SOURCES Özlem TOĞRUL KILIÇ Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Institute of Social Studies Department of History, Postgraduate, June 2019 Advisor: Dr. Suzan AKKUŞ MUTLU The purpose of this study, which is prepared as a Master Thesis, is to determine and explain the usage areas of the silver mine in Anatolia in the 2nd and the 1st Millennium BC. In this study, the cuneiform sources about the silver mine during the 2nd Millennium BC Assyria and the Hittite Periods, and the 1st Millennium BC Urartian, Lydian and Phrygian Periods are used as the main source. Debt securities, court records, containers and jewelery are other important sources for the use of the silver mine. The study consists of two parts. In the first part, after mentioning the era of Assyrian Trade Colonies in the 2nd Millennium BC, the usage areas of the silver mine in this period such as fabric trade, debt securities, payment of taxes, court records, marriage-divorce cases and the construction of jewelry are mentioned. In the period of the Hittites, the use of silver mine as a tool of barter, in the construction of pots and jewelry, in education expenses, in magic-cult applications, is mentioned. In the second part of this study, the usage areas of the silver mine during the 1st Millennium BC Urartian, Lydian and Phrygian periods are mentioned. During the Urartu period, after presenting the use of the silver mine in daily living utensils, the samples of jewelry made from the silver mine are mentioned. The Lydian silver ware, silver jewelry and silver items found in necropolises are depicted. Finally, the samples of the first silver coins in Phrygian period are mentioned. Silver mine is an important mineral used in many areas in Anatolia. Silver, which was one of the primary goods for exchange, has been used frequently in daily life in later years. In the study, the usage areas have been determined according to the data obtained from the excavations until today. Future excavations may unearth different usage areas of the silver mine. Key Words: Anatolia, Silver, Mine, Trade, Hittite.
