Ziyaret fenomeni ve bir tedavi merkezi olarak kayseri ziyaret yerleri

Abstract

Kökeni İslamiyet öncesi Türk dünya görüşü ve inanış sistemine kadar uzanan ziyaret fenomeni, çeşitli adlarla anılan ve kendilerinde manevi bir güç olduğuna inanılan kişilerin yattıkları kabul edilen yatır, türbe, kümbet, tekke, mezar gibi yerlerle doğaüstü ilâhî bir kudrete sahip olduğu düşünülen ağaç, su, dağ, taş vb. gibi varlık ve yerlerin birtakım arzu ve isteklerle ziyaretini ve bu çerçevede oluşan inanış ve uygulamaları ifade etmektedir. Çeşitli nedenlerle gidilen bu mekânların halk tarafından ziyaret edilmesinin en önemli nedenlerinden biri de sağaltmadır. Bu mekânlar, çeşitli rahatsızlıkların tedavisi için bir şifa merkezi fonksiyonu üstlenmiştir. Çok sayıda ziyaret mekânına ev sahipliği yapan Kayseri’de bu bağlamda ziyaret edilen 66 kutsal mekân bulunmaktadır. Bu ziyaret mekânlarının 31’i tekke, türbe, mezar ve yatır, 13’ü taş ve kaya, 6’sı ağaç ve çalı, 10’u su, 6’sı da mağara, ev ve mevkidir. Çeşitli nedenlerle kutsallık kazanmış bu mekânlar, çocuk sahibi olmak, doğan çocuğun yaşamasını sağlamak, sıtma, felç/yüz felci, çeşitli vücut ağrı ve sızılarıyla baş ve bel ağrısı, psikolojik rahatsızlıklar, körlük, cılız ve çok ağlayan çocuklar, çaresiz rahatsızlıklar, yatalaklar, öksürük ve boğmaca rahatsızlıkları, yürüyemeyen ve konuşamayanlar, gelincik hastalığı, bacaklarda oluşup iyileşmeyen yaralar, cilt rahatsızlıkları, göz ağrısı, sütü olmayan ve sütü kesilen kadınlar için bir tedavi merkezidir. Ziyaret mekânlarının bu rahatsızlıklar içerisinde ise en çok çocuk sahibi olmak için ziyaret edildiği görülmektedir. Ziyaret mekânlarında rahatsızlıklardan kurtulmak amacıyla birtakım ritüel niteliği de taşıyan pratikler gerçekleştirilmektedir. Bu uygulamalarda İslamî pratiklerle beraber İslamiyet öncesine ait inanış izlerine rastlanmakta, tedavi uygulamalarında temas ve taklit büyüleriyle göçürme karşımıza çıkmaktadır. Tedavi için ziyaret edilen bu mekânlar, belli kurallar etrafında ziyaret edilmekte ve ziyaret için genelde belli bir zaman kısıtlaması olmamakla beraber olanlarda Perşembe ve Cuma günleri öne çıkmaktadır. İnsanoğlunun hastalıklar karşısındaki çaresizliği, acizliği devam ettikçe bu ziyaret mekânları da tedavi işlevlerini sürdürmeye devam edecektir.

Dating back to the pre-islamic Turkish mainstream belief and understanding, healer phenomenon visit refers to the belief and practices of visiting, for various reasons, tombs and graves where people that are thought to have spiritual power and called in different labels lie in, as well as entities like a tree, water spring, mountain or a stone that are believed to have supernatural divine healing power. The primary reason for visiting such places is predominantly healing in that these places have undertaken the mission of delivering cures. Being a home to such destinations, Kayseri has up to 66 sacred destinations visited in this respect, 31 of which are tombs and graves, 13 are stones or rocks, 6 are trees, 10 are springs and 6 are caves and houses, aiming to prevent baby death and cure infertility, malaria, stroke, poliomyelitis, various pains, psychological disorders, blindness, bony children, incurable diseases, chincough, physical handicap, permanent wounds, dermatological diseases, eye problems and ablactation. Infertility is the most frequently observed problem among others. During the visits, practices that have a ritual-like form are also carried out in order to get health benefits. These practices include both Islamic and pre-islamic traces of belief and treatment methods cover magic applications and somatic contact. Visiting these healing destinations are subject to a certain set of rules and visited mostly on Thursdays and Fridays without actually having a visitation schedule. As people continue to be helpless against some diseases, so will such places to function as healing centers.