Zaman, insanoğlu için onun var olduğu günden bugüne hep yaşamının temel belirleyici ve yön verici
unsuru olmuştur. Bu bağlamda da bireyin tüm erginlenme aşamalarını değerlendiren etkin bir ölçüttür. Çünkü
zaman, bireyin tüm düşünüşünü, inanışını, yaşayışını; ona nasıllık, nedenlik / niçinlik temelinde sorgulatır ve
onu kendisi için doğruya iter. Zaman kavramının bu nitelikleri bireyin zekâsı ve yeteneği sayesinde de ayırt
edici nitelik kazanır. Öyle ki birey, zamanı aynılık, benzerlik ve tekdüzelikten çıkararak eylemleri ile onu
değerli, anlamlı ve bununla birlikte de “kutsal” kılar. Birey tarafından kutsal kılınan zaman, artık onun için ve
gelecek diğer kuşaklar için de kutsal kılınır. Böylelikle kutsal kılınan zaman da bireyin zihinsel aktarımını
sağlayan dili ve onun eylemi ile süreklilik kazanır ve sonsuzlaşır. Yazıyla sonsuzlaşan kutsal zaman niteliği
ise, eylemle kalıcı / etkili hale getirilmeye çalışılır.
Çalışmada, Eski Uygurca Maytrısimit adlı eserde geçen “Yeni Gün (yaŋı kün) Bayramı” nın M.
Eliade’nin “Hiyerofanik Zaman” olarak adlandırdığı “Kutsal Zaman” kavramı temelinde ele alınarak, metin
içindeki niteliklerinin ve anlam değerlerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmanın kapsamını, eski
Uygurca Maytrısimit’te geçen yaŋı gün kavram işaretinin kutsal zaman açısından değerlendirilmesinin yanı
sıra döneme ait diğer eserlerde kavram işaretinin karşıladığı anlam değerleri oluşturmaktadır. Çalışmada
yöntem olarak, nitel araştırma yöntemine ait doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Daha sonra kutsal
zamanın niteliklerine göre yapılan sınıflandırma uyarınca bulgular elde edilmiş ve sunulmuştur. Sonuç
bölümünde ise, elde edilen bulgular anlamlı olacak şekilde yorumlanmıştır.
Time has always been the main determinant and guiding element of mankind's life since its existence.
In this context, it is an effective criterion that evaluates all stages of maturation of an individual. Because time,
all the thinking, belief, life of the individual; he makes him question on the basis of how, why / why and pushes
him to the truth for himself. These qualities of the concept of time are distinguished by the intelligence and
ability of the individual. Thus, the individual makes time valuable, meaningful and “holy” with his actions by
removing time from sameness, similarity and uniformity. Time that is sanctified by the individual is now sacred
to him/her and to other generations to come. Finally, the sanctified time becomes continuous and endless with
the language and mental action of the individual and its action. The quality of the sacred time, which becomes
infinite with writing, is tried to be made permanent / effective by action.
In the study, it is aimed to reveal the qualities and meaningful values in the text by taking the "New
Day Feast", which is mentioned in the Old Uyghur language, Maitrisimit, on the basis of the "Sacred Time" concept named "Hierophanic Time" by M. Eliade. The scope of the study consists of the evaluation of the new
day concept mark in the old Uyghur language, Maitrisimit, in terms of sacred time, as well as the meaning
values that the concept mark meets in other works of the period. The document analysis technique of qualitative
research method was used as a method in the study. Then, the findings were obtained and presented according
to the classification made according to the qualities of the sacred time. In the conclusion part, the findings
obtained were interpreted in a meaningful way.
