Özet:
Şiddet, dünyanın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de okul çağı çocuk ve gençlerini de içine alacak şekilde yaygınlaşan toplumsal bir sorundur. Aileden sonra, bireylerin sosyalleşmelerinde önemli yeri olan okul, aynı zamanda şiddetin yaygın görüldüğü kurumlardan da biridir. Okulda görülen şiddet davranışlarının önemli bir bölümünü zorbalık oluşturmaktadır. Çalışma, Nevşehir il merkezindeki ortaokulların 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinde görülen zorbalık türlerinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.
Çalışmanın evrenini, Nevşehir il merkezindeki ortaokullarda öğrenim gören 3059 öğrenci oluşturmaktadır. Cross-sectional düzende yapılan bu çalışmaya rastgele seçilen 1287 öğrenci katılmıştır. Çalışma için etik kurul ve kurum onayı ile öğrenci ve ailelerinden onam alınmıştır. Veriler, kişisel bilgi formu ve Geleneksel Akran Zorbalığı Ölçeği kullanılarak, yüz-yüze toplanmış, bilgisayar ortamında tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testi kullanılarak değerlendirilmiştir.
Çalışmada öğrencilerin, yaş ortalamasının 12.81±0.93, % 51.7’sinin kız olduğu, % 12.0’ının zorbalık yaptığı, % 15.9’unun zorbalığa maruz kaldığı (kurban), %15.1’inin ise zorba/kurban olduğu, ölçek alt boyutlarına göre ise; % 52.1’inin sözel, % 13.4’ünün fiziksel zorbalık yaptığı belirlenmiştir. Erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre (p<0.05), 8 sınıf öğrencilerinin de, 6 ve 7. sınıf öğrencilerine göre daha fazla oranda zorbalık yaptıkları (p<0.05) belirlenmiştir. 6 sınıf öğrencilerinin, 7 ve 8. sınıflara göre (p<0.001), ekonomik durumu orta düzey olanların, diğerlerine göre (p<0.05) daha fazla oranda zorbalığa maruz kaldıkları, zorba ve kurban olma deneyimlerinde başarı durumunun etkili olmadığı saptanmıştır (p>0.05).
Çalışma sonucunda, okullarda görülen zorbalığın önemli bir problem olduğu ve zorbalığı önlemeye yönelik öğrenci, öğretmen ve ebeveynlerin de yer aldığı programların geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması önerilmektedir.