Özet:
Osmanlı İdaresinde Atina (Pazar) Kazası (1 875-1920) konu başlıklı çalışmamız
ilkçağlardan Osmanlı Devleti'nin son dönemleri olarak ifade edilen 19. yüzyılın son
çeyreği ve 20. yüzyılın ilk çeyreğini kapsamaktadır. Bu çalışmayı dönemle ilgili basılı
eserlerden ve daha çok Osmanlı arşiv belgelerinden yararlanarak yapmaya çalıştık.
Atina'yı/Pazar'ı bilimsel çalışmalara konu başlığı olarak seçmemizdeki en önemli
sebep, şimdiye kadar doktora düzeyinde yapılan bir araştırmanın mevcut olmayışıdır.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nde sahil kenarında bulunan oldukça engebeli ve dağlık bir
arazi yapısı üzerinde kurulu alan kaza birimi, tarihi süreç içinde dönemin egemen güçleri
tarafından oluşturulan çeşitli idari birimlerin içinde yer almış ancak egemenliği altındaki
devletlerin merkezlerine uzak kalmasından dolayı merkezi bir yer olamamıştır. Osmanlı
egemenliği döneminde ise taşra idari merkezlerinden biri yapılmasıyla tarihi süreç
içindeki en önemli konumunu elde etmiştir.
İncelenen dönemde Atina Kazası ile ilgili her konuda belge bulmak mümkün
olmamıştır. Bu sebeple çalışılan alan sınırlandırılarak ve var olan belgeler üzerinden
dönemin orijinal kaynakları kullanılarak sadece Atina Kazası ve ona bağlı nahiye ve
köyleri üzerinde durulmuştur. Osmanlı arşiv belgelerine dayanılarak yapılan bu
çalışmayla Atina Kazası'nın 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarındaki idari, sosyal,
ekonomik kültürel ve iktisadi durumunu değerlendirmek, bu konularla ilgili tahliller
yapmak dolayısıyla bölge tarihinin aydınlatılmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
