Abstract:
Tarımsal işletmelerin parçalı arazilerini bir araya getirmek, parsel şekillerini düzeltmek, yol ve sulama
olanaklarını sağlamak amacıyla arazi toplulaştırma (AT) çalışmaları yürütülmektedir. Bugüne kadar yaklaşık 6 milyon
ha alanda arazi toplulaştırma çalışması tamamlanmış olup, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2023 yılına kadar 14
milyon hektar alanda AT projelerinin tamamlanması hedeflenmektedir. Arazi toplulaştırma projelerinin tarımsal
işletmelere sağladığı önemli yararlarından biri parsel şekillerinin düzeltilmesidir. Parsel şekillerinin AT öncesi ve
sonrası değişimi birçok araştırmacı tarafından sayısal göstergelerle ifade edilmektedir. Fraktal büyüklük indeksi (FD),
şekil indeksi (SI), şekil faktörü (FORM), alan şekil faktörü (AFF), kare piksel ölçeği (SqP) ve alan çevre oranı (APR)
parsel şekillerinin tarıma uygunluğunu ölçmek amacıyla yaygın olarak kullanılan göstergelerdir. Bu çalışmada
Şanlıurfa ili Viranşehir ilçesi Bozca köyü AT projesi materyal olarak alınmıştır. Proje alanı 1159.22 ha’dır. Arazi
toplulaştırma öncesi parsel sayısı 101 iken, proje sonrası 159’a çıkmıştır. Parsel sayısının artması hisseliliğin
azalmasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı AT öncesi ve sonrası parsel şekillerinin değişimini şekil indeks
göstergeleri ile karşılaştırmaktır. Çalışmada şekil indeks göstergelerini sınıflandırmak ve haritalar oluşturmak amacıyla
NetCAD 5.0 ve ArcMAP 10.5 haritalama programları kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre; AT öncesi ortalama
FD, SI, FORM, AFF, SqP, ve APR değerleri sırasıyla 3.07, 1.45, 0.54, 0.04, -0.81 ve 5.147; AT sonrası ise 1.30, 1.42, 0.55,
0.04, -0.82 ve 5.04 olarak hesaplanmıştır. AT öncesi ve sonrası FD, SI ve APR indeks değerleri arasında istatiksel olarak
anlamlı bir fark bulunmuştur (P<0.05). Ancak diğer indeks değerleri arasında istatistiksel olarak önemli seviyede fark
bulunmamıştır. Sonuç olarak parsel şekillerinin AT öncesi ve sonrası durumda parsel büyüklüklerinin azalmasına
rağmen parsel şekillerinde önemli seviyede bir değişim olmadığı görülmüştür
