Özet:
Zeytin ve zeytinyağı özellikle Akdeniz ülkelerinde üretilen önemli tarım ürünleridir. Türkiye’de Ege,
Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde zeytin ağacı yetiştirilmektedir. Bu kadar geniş bir
uygulama sahasına sahip olan zeytin endüstrisinin faaliyetleri sırasında oluşan bazı üretim atıkları
bulunmaktadır. Zeytin ağacı yetiştirme sırasında her ağacın yıllık yaklaşık 25 kg’a kadar yan ürün (çerçöp, dal,
yaprak vb.) oluşturduğu tahmin edilmektedir. Zeytin atığı ürünlerinin tip ve miktarı üretim teknolojileri ve
çalışma verimliliğine göre değişim göstermektedir. Zeytinin ağaçtan toplanıp zeytinyağı elde edilene kadar
geçen süreçte elde edilen zeytin yaprakları, dalları, pirina ve karasu temel yan ürünlerdir. Endüstriyel faaliyet
sırasında ise çekirdek, kabuk ve posa gibi materyalleri içeren atığa da pirina denilmektedir. Yağ ekstrakte
edilirken uygulanan prosedüre göre elde edilen pirinanın da nem ve yağ içeriği değişmektedir. Deneylerde ise
kuru halde hazırlanmış pirina kullanılmıştır.
Bu çalışmada laboratuvar ortamında hazırlanan Everzol Yellow 3RS içeren sentetik atıksudan adsorban madde
olarak zeytin atığı (pirina) kullanılarak renk giderimi araştırılmıştır. Adsorbanın etkinliğini kanıtlayabilmek
üzere süreye, doza, hıza, sıcaklığa ve pH’ya bağlı olarak optimum denge şartları belirlenmiştir. Adsorpsiyon
işlemleri neticesinde 150 dakika temas süresi, 250 rpm karıştırma hızı, pH 7,5 ve 25 0C sıcaklık değerlerinde
adsorban/boya oranı olarak 0,6 g/250 mL (%80’nin üzerinde giderim) elde edilmiştir.