Bu araştırmada ticaret olgusunun Kur’ân bütünlüğü içerisinde ele alınması
hedeflenmiştir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ticaretin
kavramsal çerçevesini inceledik. İkinci bölümde ise Kur’ân’a göre dünyevî ticaret
konusunu ele aldık. Son bölümde de Kur’ân’a göre ahirete yönelik ticaretin mana ve
mahiyetini belirtmeye çalıştık. İnsan hayatının vazgeçilmez unsurları arasında yer
alan ticaret, Kur’ân’da da geniş yer almış, konuyla ilgili birçok kavram kullanılmış,
ilkeler ortaya konulmuştur. Kullanılan bu kavramlar, dünyevî ticareti ifade etmesinin
yanında uhrevî ticaretin tasvirinde ve metafizik alanın anlatımında geniş bir yer
kaplamıştır. Çalışmamız Kur’ân merkezli bir araştırma olması hasebiyle daha çok
tefsir kaynaklarına müracaat edilmiş, hadis kitaplarına da bakılmıştır. Kadim
kaynaklarımız başta olmak üzere zaman zaman da çağdaş eserlere başvurulmuştur.
Ticaretin, kâr elde etmek amacıyla her türlü alım satım yapmak anlamına gelen
tarifiyle Kur’ân’ın ticarete yüklediği anlam arasında çok fazla bir farklılık tespit
edilmemiştir. Kur’ân ticaret hususunda uyulması gereken birçok ilkeler belirlemiştir.
Yapılan herhangi bir alışverişin karşılıklı rızaya dayanması ticarette en önemli
esastır. Alım satım esnasında müsamaha, kanaat, sadâkat gibi güzel ahlak ilkeleri
gözetilmeli, alışverişler için güven ortamı oluşturulmalıdır. Kur’ân, ekonomik
faaliyetler esnasında anlaşmazlıkları en aza indirmek için şahitlik, kitabet ve
gerekirse rehin gibi yollara başvurulmasını tavsiye etmiştir.
Kur’ân ilkelerinin ortaya koyduğu ticaret anlayışında lüks ve israf
yasaklanmıştır. Ödemelerin geciktirilmesi tasvip edilmemiştir. İbadetlere engel teşkil
edecek ticarî etkinliklerden uzak durulması ve alım satım sırasında yeminden uzak
durulması istenmiştir. Kur’ân piyango, alkollü içkiler, leş, kan, domuz eti, fuhuş
ticaretini, fâizli alışverişleri yasaklamıştır. Zekât ve karz-ı hasen müessesesini fâize
alternatif göstermiştir. Kur’ân ücret, kâr, kazanç, zarar, ziyan, hasar gibi alım satımla
ilgili birçok kavramı ticarî söylem üzerinden uhrevî alana taşımıştır. Kur’ân ticareti
sadece dünyevî bir olgu görmemiş, ticaretin uhrevî boyutundan söz etmiştir. Kur’ân,
bu dünyada işlediğimiz her fiili, her davranışı, her ibâdeti, kısaca maddî manevî her
tutum ve davranışı âhirette ücreti ödenecek bir yatırım aracı olarak görmüştür.
In this thesis, it is aimed to deal with the phenomenon of trade within the
unity of the Qur'an. The thesis consists of three parts. In the first chapter, it is
examined the Conceptual Framework of Trade. In the second chapter, it is discussed
that according to the Quran Mundane Trade. In the last chapter, it is tried to indicate
the meaning and content of the trade according to the Qur'an. Trade, one of the
indispensable elements of human life, have a wide coverage in the Qur'an uses many
concepts related with this subject and put forward principles. These concepts take up
a wide space not only description of mundane trade but also depiction of Aft trade
and expression of metaphysical field. Due to the fact that this thesis is a Qur'an centered research it has been applied to sources of tafsir more often. The hadith
books are also surveyed as they are needed. Occasionally, it has been made reference
to actual works in particular classical sources. Trade which means to bring profit
buying-selling has not different meaning than description of trade of Qur'an. The
Qur'an defines a number of principles that must be obeyed in trade. Mutual consent
is the most important basis for trade. During buying-selling it should be looked out
for social ethics principles such as tolerance, austerity, trueness and formed
environment of trust for trade. During economic activities the Qur'an recommends
use of witness, writing of contract terms and if necessary pledge to minimize
disagreements.
According to description of trade in the Qur’an luxury and waste are
forbidden. Delayed payments is not approved. It is requested that avoiding trading
activities that may prevent worship and swear during the buying-selling. The Qur'an
forbids lottery, alcoholic beverages, carrion, blood, pork, prostitution trade, buying selling with interest and shows zakât and benevolent loan as an alternative way. The
Qur'an carries many concepts related to buying-selling such as wage, profit, income,
loss, detriment, damage to hereafter area over trade discourse. The Qur'an considers
trade not only an mundane phenomenon but also talks about the hereafter dimensions
of trade. The Qur'an regards every act, every behaviour, every worship briefly every
moral and material attitude and behavior that we perform in this world as an
investment instrument to be paid in the future life.