Abstract:
Bu çalışmada, para kavramının gelişim süreci, sanal kripto paraların tasarımsal
özellikleri, sanal kripto para birimlerinin en popüleri olan Bitcoin’in özellikleri ile blok
zinciri ve madencilik mekanizmaları açıklanmıştır. Ayrıca, bu çalışmada, paranın
işlevleri açıklanarak, Bitcoin’in paranın işlevlerini yerine getirip getirmediği teorik
çerçevede analiz edilmiştir. Bununla birlikte, sanal kripto para borsalarında işlem
gören ve en büyük piyasa hacmine sahip olan 9 altcoin [Ethereum (ETH), Ripple
(XRP), Bitcoin Cash (BCH), Tether (USDT), Litecoin (LTC), Binance Coin (BNB),
EOS (EOS), Bitcoin SV (BSV) ve Stellar (XLM)], piyasa fiyatı, toplam piyasa
değerleri ve günlük işlem hacimleri bakımından Bitcoin ile karşılaştırmalı olarak
incelenmiştir.
Bu çalışmanın amacı, sanal kripto para birimlerinin fiyat dinamiklerini belirleyerek,
bu fiyat dinamiklerinin farklı piyasa değerlerine sahip olan sanal kripto para
birimlerindeki etkilerini analiz etmektir. Bu amaçla, sanal kripto para birimlerinin
öncüsü olan Bitcoin ve tasarım itibariyle Bitcoin’e benzeyen ancak kripto para
piyasasındaki hacmi daha düşük olan Litecoin’i baz alan iki model kurulmuştur.
Kurulan modellerde bağımlı değişkenler Bitcoin’in Türk Lirası cinsinden piyasa fiyatı
ve Litecoin’in Türk Lirası cinsinden piyasa fiyatıdır. Bağımsız değişkenler ise Türkiye
GSYH’sı, TCMB M2 para arzı tanımı ile tüketici güven endeksidir. Kurulan modeller,
Ocak 2015 ile Eylül 2019 dönemini kapsayan aylık veriler kullanılarak, zaman serisi
analizi kapsamında, Johansen Eşbütünleşme Testi ve Tam Uyarlanmış En Küçük
Kareler Yöntemi (FMOLS) kullanılarak uzun dönemde sınanmıştır. Yapılan analizin
sonucunda hem Bitcoin hem de Litecoin’in Türk lirası cinsinden fiyatları, GSYH ve
tüketici güven endeksi ile pozitif ilişkili, M2 para arzı ile negatif ilişkili bulunmuştur.
Çalışmanın bulgularından bir diğeri ise toplam piyasa değeri ve günlük işlem hacmi
Bitcoin’e göre daha düşük olan Litecoin’in tüm değişkenlerden daha çok
etkilendiğidir.
