Asur devleti’nin Anadolu politikasında hubuškia ülkesinin rolü

Abstract

Yeni Asur Devleti’nin en önemli politikası Anadolu’nun doğal kaynak ve ticaret yollarına hâkim olmaktır. Bu bağlamda Asur siyasetinde Doğu Anadolu Bölgesinin çok mühim bir yeri vardır. Ancak M.Ö. I. Binyılda Doğu Anadolu’nun geniş alanlarına hükmeden Urartular Asur’a karşı ittifaklar kurarak onun kuvvetli bir güç olarak Anadolu’da varlık göstermesini engellemeye çalışmışlardır. Bu güçler arasındaki mücadele sahalarından biri de yeri henüz kesin tespit edilememiş olan Ḫubuškia Ülkesi’dir. Asur siyasetinde Doğu Anadolu’nun çok önemli bir yeri vardır. M.Ö. I. Bin yılda Asur’un Anadolu’daki en önemli rakiplerinden biri olan Urartular, Asur’a karşı ittifaklar kurarak onun bölgede büyük bir güç olmasını engellemeye çalışmıştır. Bu iki büyük devlet arasındaki mücadele sahalarından biri de Ḫubuškia Ülkesi’dir.Asur kaynaklarından Urartu ile Asur Devleti arasında bir bölgede olduğu anlaşılan Ḫubuškia, coğrafi konumu ve zengin maden yataklarına sahip olması nedeniyle hem Asur hem de Urartu Devleti için cazibe kaynağı olmuştur. Ḫubuškia’nın tam olarak yeri tespit edilemese de çivi yazılı belgelerden Asur ile Urartu arasında tampon bir bölge oluşturduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle her iki devlet için de son derece önemli bir mevkiide bulunmaktadır. Asur çivi yazılı belgelerinde Ḫubuškia sıklıkla geçmesine rağmen Urartuların bu ülkeye ne isim verdikleri bilinmemektedir. Urartu Devleti’nin ilk kurulduğu yıllarda krali kent olarak bahsedilen Ḫubuškia Ülkesi’ne Asur krallarının II. Tukulti-Ninurta Dönemi’nden Esarhaddon Dönemi’ne kadar pek çok kez sefer düzenlediği ve vergi aldığı çivi yazılı belgelerden anlaşılmaktadır. Biz bu çalışmamızda çivi yazılı kaynaklar ışığında Asur’un Anadolu politikasında Ḫubuškia ülkesinin rolü ve önemini inceleyeceğiz.

The most important policy of the new Assyrian State is to dominate the natural resources and trade routes of Anatolia. In this context, Eastern Anatolia has a very important place in Assyrian politics. But BC. In the 1st millennium, the Urartians which ruled the vast areas of the Eastern Anatolia, build alliances against Assyria tried to prevent them from being a strong force in Anatolia. One of the areas of struggle between these forces is the Ḫubuškia Country, whose location has not yet been determined. Within the context of Assyrian politics, Eastern Anatolia had a special place. In the years of 1000 B.C., Urartians, one of the most outstanding rivals of Assyria in Anatolia, sought to prevent Assyria from becoming a great power in the said region by forming alliances against Assyrians. In that sense, Ḫubuškia was regarded as a place of contestation in which Assyrians and Urartians confronted each other. Ḫubuškia, which was located in a region between Assyria and Urartia according to Assyrian sources, was a center of attraction for Assyria and Urartu due to its rich mineral deposits and significant geographical location. Although the exact location of Ḫubuškia has not been detected yet, it is inferred from the cuneiform script that the said region was a buffer zone between Assyrians and Urartians. Thus, it was located in an area which was considerably important for Assyrians and Urartians.Despite the fact that Ḫubuškia is pointed out frequently in Assyrian cuneiform scripts, it is not specified how Urartians named this place. Furthermore, it can be inferred from the cuneiform scripts that Assyrian kings imposed taxes and launched expeditions to Ḫubuškia, which was referred as “royal city” during the first years of Urartu’s foundation, from the period of II. Tukulti-Ninurta to the period of Esarhaddon.Accordingly, this study will examine the role and importance of Ḫubuškia territory concerning the Anatolian policy of Assyria in the light of cuneiform sources