Abstract:
Geleneksel terim mantığından farklı olarak modern mantık kuramı, yapısı itibariyle, atomsal (yani
mantıksal olarak yalın) önermelerin doğruluk fonksiyonlu molekülleri oluşturacak çeşitli bileşme
biçimlerinin bir incelemesiyle başlar. Modern simgesel mantığın bu temel kısmı doğruluk fonksiyonları
mantığı veya daha sıklıkla önermeler mantığı olarak adlandırılır. Doğruluk fonksiyonlu bileşkelerin
özellikleri ve bağıntılarıyla ilgili temel mantıksal-matematiksel olgular, modern mantığın diğer bütün
katmanlarında da merkezi bir yer tuttuğu, ama genel olarak mantığın üst-kuramı da her zaman
İngilizce ve Türkçe gibi doğal diller (veya bunların genişletimleri) içinde geliştirilip sunulduğu için,
doğruluk fonksiyonlarına uygun doğal okunuşlar sağlama, hem mantık eğitimi hem de akademik
mantık etkinliği bakımından oldukça önemli bir sorundur. Bu çalışma, modern mantık Türkçesi için
bu sorunun, doğruluk fonksiyonlarının kendileriyle yüzleşme biçimini alması gerektiğini savunmakta
ve tamamen mantıksal bir bakış açısından bu hedefe yönelik belli eleştiriler ve düzeltmeler
önermektedir. Çalışmada, öncelikle matematiksel bir kavram olan doğruluk fonksiyonu kısaca
aydınlatılıp olanaklı bütün birli ve ikili doğruluk fonksiyonları sergilenmekte, sonra da bu
fonksiyonların biçimsel bir mantık sistemi inşasında mantıkçı tarafından nasıl ele alındığı
açıklanmaktadır. İzleyen ana bölümde, (tartışmalı) bir dilbilgisel-felsefi kategori olan cümleliğin
(prosentence), doğruluk fonksiyonlarının doğal okunuşunda yarar sağlayabileceği not edildikten sonra
özellikle de maddi içerme ve maddi eşdeğerlik fonksiyonları için yerleşmiş olan Türkçe okunuşlar
mantıksal bir bakış açısından eleştirel ve düzeltici bir tarzda incelenmektedir. Çalışma,
pekiştirilmesine hizmet etmeye uğraştığı şu görüşü dile getirerek sonlanmaktadır: Biçimsel bir mantık
dilinin “doğal okunuşu”yla ilgili sorunlar aynı zamanda bu dili kullanan biçimsel sistemin çözümleme
yeteneğini ilgilendirmektedir.
