Bu çalışmanın amacı Türkiye’de “Yaygın ve Yoğun Vergi Denetimi” olgusunu tarihsel süreç içinde; hukukî yapısı, vergi idaresinin uygulamaları ve yargı kararları ışığında incelemektir. Vergi denetimi, literatürde; yoklama, yaygın ve yoğun vergi denetimi, vergi incelemesi ve arama sonucu yapılan vergi incelemesi kavramlarının tamamını kapsayan bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi Usul Kanunu’nda “Vergi Denetimi” veya “Vergi İdaresinin Mükellefi Denetleme Yolları” başlıklı bir düzenleme yoktur. Kanunda bu kapsam, “Yoklama”, “İnceleme”, “Arama” ve “Bilgi Toplama” olmak üzere dört alt bölüm başlığında toplanmıştır. Ancak “Yaygın ve Yoğun Vergi Denetimi”, kavram olarak tanımlanmamıştır. Bu denetim, yoklama başlığı altında, yoklamaya yetkili olanlara verilen ilave yetkiler şeklinde düzenlenmiştir. İlk olarak 1985 yılında yapılan bu düzenleme ile vergi idaresi mükellefleri başta belge düzenine uyma ödevi konusunda olmak üzere; defter kayıtları, levha asma zorunluluğu, yazar kasa kullanma gibi konularda anlık olarak denetlemektedir. Çalışma, bu denetimlerle ilgili uygulamada yaşanan sorunları vergi idaresinin uygulamaları ve yargı organı kararları ışığında değerlendirmekte ve çözüm önerileri sunmaktadır.
The aim of this study is to analyze the phenomenon of “Widespread and Intensive Tax Audit” in Turkey within legal context and in the lights of court decisions, of executive actions. In the
literature, we face the tax audit as a phenomenon that covers inspection, widespread and intensive
tax audit, tax examination and exploration. In our Procedural Tax Law, there is no topic as “Tax
Audit” or “Procedures for Audit of Taxpayer by Tax Authority”. This issue had been handled
under four topics in the Law which are “Tax examination”, “Inspection”, “Exploration” and “Information Gathering”. However, the notion of “Countrywide and Intense Tax Audit” hadn’t been
identified throughout the Law. This type of audit, had been arranged under the “Inspection” topic
as an extra authorization given to staff that had the power to tax audit. Via this adjustment that had
been brought in 1985, taxpayers had being audited primarily on their task to compliance to the
document schema, to fill account book, to hang the obligation of tax signboard to the wall, and to
use cash registry. This study evaluates the complications seen during these audits in the applications of tax administration and judicial decisions; and makes some suggestions as solutions.
